Skazani na karę śmierci

przez Wojskowy Sąd Rejonowy

w Rzeszowie w latach 1946-1954

pod redakcją Tomasza Berezy i Piotra Chmielowca

FUNDACJA „POLSKA SIĘ UPOMNI” SKŁADA PODZIĘKOWANIE INSTYTUTOWI PAMIĘCI NARODOWEJ ZA MOŻLIWOŚĆ PREZENTACJI W INTERNECIE TYCH WAŻNYCH DLA ŚWIADOMOŚCI POLAKÓW MATERIAŁÓW

Jerzy Scheur

Prezes Fundacji

SPIS TREŚCI

I. Program badawczy IPN „Osoby skazane na karę śmierci przez Wojskowe Sądy Rejonowe w latach 1946-1955”

Założenia i realizacja programu (Tomasz Bereza)

Źródła i stan badań (Janusz Borowiec, Piotr Chmielowiec)

Konstrukcja wykazu (Tomasz Bereza)

II. Sądownictwo wojskowe jako organ represji wobec przeciwników politycznych

Podstawowe akty prawne stosowane przez sądownictwo wojskowe (Tomasz Bereza, Janusz Borowiec)

Wojskowe Sądy Rejonowe – organizacja i funkcjonowanie (Janusz Borowiec)

Współdziałanie Urzędu Bezpieczeństwa z Wojskowymi Sądami Rejonowymi (Janusz Borowiec)

Od wydania wyroku po egzekucję (Tomasz Bereza, Janusz Borowiec)

III. Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie – biogramy (Tomasz Bereza, Piotr Chmielowiec)

Wykaz skrótów

Aneks

Nr 1. 1956 czerwiec 26, Wronki – Pismo Adama Zastawnego do Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z prośbą o rewizję wyroku.

Nr 2. 1945 wrzesień 1, Warszawa – Pismo Ministra Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza do kierowników wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego dotyczące powołania plutonów egzekucyjnych.

Nr 3. 1946 wrzesień 16, Warszawa – Pismo szefa Departamentu Służby Sprawiedliwości MON i Naczelnego Prokuratora Wojskowego płk. Henryka Holdera do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego dotyczący trybu wykonywania wyroków śmierci.

Nr 4. 1946 listopad 15, Warszawa – Projekt okólnika Ministra Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza w sprawie wykonywania wyroków śmierci.

Nr 5. 1946 wrzesień 26, Rzeszów - Protokół wykonania wyroku śmierci na Józefie Gajdzie

Nr 6. 1948 październik 11, Rzeszów – Prośba Tadeusza Pleśniaka do Prezydenta RP o zamianę w drodze łaski kary śmierci na karę więzienia.

Nr 7. Po 8 maja 1946, Rzeszów – Pismo WSR w Rzeszowie do NSW z opinią składu sądzącego w sprawie przeciwko Józefowi Koszeli i towarzyszom

Nr 8. 1946 maj 18, Krasne – Prośba Stanisławy Koszelowej do Prezydenta RP o zamianę kary śmierci dla Józefa Koszeli na karę więzienia

Nr. 9. 1946 maj 29, Warszawa – Decyzja Prezydenta KRN wobec skazanych na karę śmierci

Indeks osobowy

I. Program badawczy IPN „Osoby skazane na karę śmierci przez Wojskowe Sądy Rejonowe w latach 1946-1955”

Założenia i realizacja programu

Celem podjętego przez Instytutu Pamięci Narodowej programu było ustalenie listy osób skazanych przez Wojskowe Sądy Rejonowe na karę śmierci[1]. W ramach Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) w Rzeszowie realizował go zespół w składzie: Tomasz Bereza i Piotr Chmielowiec. Analizie poddano represyjną działalność Wojskowego Sądu Rejonowego (WSR) w Rzeszowie. W oparciu o repertoria sądowe udało się ustalić listę 352 osób. W toku dalszych prac, prowadzonych poprzez analizę materiałów śledczych i procesowych, wyłączono sprawy skazanych za przestępstwa nie mające charakteru politycznego, w tym czyny kryminalne (w sumie 43 osoby). Wśród pozostałych 309 osób,187 otrzymało wyroki za działalność w politycznym lub wojskowym podziemiu ukraińskim. 117 osób zostało zakwalifikowanych przez zespół, jako osoby represjonowane z przyczyn politycznych za działalność na rzecz niepodległego państwa polskiego, a ich biogramy znalazły się w niniejszym opracowaniu. Autorzy uznali również za stosowne umieszczenie biogramów pięciu osób, w przypadku których brak wystarczającego materiału źródłowego nie pozwolił na kategoryczne określenie przyczyn represji, bądź też zaistniały wątpliwości, co do rzeczywistego podłoża i charakteru czynu objętego postępowaniem karnym. Protokoły przesłuchań przez oficerów śledczych Urzędu Bezpieczeństwa (UB) oraz protokoły rozpraw sądowych wymagają wnikliwej i krytycznej analizy. Oceniając wartość źródłową materiałów śledczych należy pamiętać, w jakich warunkach zostały one wytworzone, bowiem przyznanie się oskarżonego do winy było często wymuszane przez pracowników organów bezpieczeństwa[2].

Wśród ujętych w wykazie 122 osób, 20 zostało straconych, zaś dalsze pięć zmarło przed zakończeniem okresu odbywania kary więzienia. W przypadku 66 osób złagodzono wyrok poprzez zastosowanie przepisów amnestii lub za sprawą aktu łaski Prezydenta RP, zamieniając łączną karę śmierci na karę dożywocia, bądź wieloletniego (najczęściej 15 lat) więzienia. 36 osób, za popełnienie określonych czynów, otrzymało karę śmierci cząstkową, którą złagodzono na mocy amnestii do kary więzienia[3].

Integralną częścią programu badawczego były poszukiwania miejsc pochówku osób straconych. Niestety, kwerenda ksiąg cmentarnych, głównie z Przemyśla i Rzeszowa oraz okolic tych miast przyniosła w zasadzie wynik negatywny[4]. Autorom nie udało się również dotrzeć do osób, które mogłyby udzielić informacji w tej kwestii.

Źródła i stan badań

Problematyka funkcjonowania aparatu represji do 1989 r. nie znajdowała szerszego odzwierciedlenia w literaturze naukowej. Działo się tak m. in. dlatego, że dostęp do odpowiednich źródeł archiwalnych był szczególnie ograniczany. Aparat represji, a zwłaszcza aparat bezpieczeństwa, był objęty tajemnicą państwową. Prace ukazujące się w latach siedemdziesiątych były bardzo ogólnikowe i schematyczne. Ich autorzy podkreślali „zasługi” aparatu bezpieczeństwa w likwidacji zbrojnego podziemia, działalności dywersyjno-szpiegowskiej, przestępczości oraz wszelkich zjawisk godzących w bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny. Podobnie sądownictwo wojskowe, poprzez orzekanie surowych i „sprawiedliwych” wyroków wobec podziemia politycznego, a także innych „wrogów klasowych”, miało przyczyniać się do „normalizacji życia społeczno-politycznego i gospodarczego”. Prace naukowe publikowane przez Zakład Historii Partii przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), Wojskową Akademię Polityczną i Akademię Spraw Wewnętrznych miały charakter hagiograficzny, w przeważającej części przeznaczone były do użytku wewnętrznego. Historycy tam zatrudnieni w swych publikacjach nie przedstawiali natomiast mechanizmów działania wojskowego wymiaru sprawiedliwości. Podkreślano zwykle ogólnikowo, że w okresie stalinizmu zdarzały się przypadki nieprzestrzegania zasad praworządności, dodając jednocześnie, że po 1956 r. nastąpiła demokratyzacja życia publicznego. Powołane w 1956 r. przez KC PZPR komisje ds. łamania praworządności przez organy bezpieczeństwa publicznego, informacji wojskowej i wojskowego wymiaru sprawiedliwości nie ogłosiły pełnych wyników swych prac do wiadomości publicznej. Opracowania powstające w wyniku działań tych komisji celowo pomijały istotne fakty, a jeśli już decydowano się na podanie niektórych z nich interpretowano je tak, by zatuszować prawdę.

Jeśli chodzi o literaturę naukową i źródła publikowane do 1989 roku, to pewne wartości poznawcze zachowały prace Jerzego Muszyńskiego i Juliana Polan-Haraschina[5]. Wiele informacji o organizacji wojskowego wymiaru sprawiedliwości zawierają artykuły publikowane w „Wojskowym Przeglądzie Prawniczym”. W tym kwartalniku, wydawanym od 1945 r. przez naczelne organy sądownictwa wojskowego, komentowano obowiązujące przepisy prawne, a także zamieszczano orzeczenia NSW.

Po upadku systemu komunistycznego w 1989 r. przed historykami stanęło zadanie obiektywnego zbadania dziejów Polski Ludowej. Zniesienie cenzury zwiększyło dostęp do archiwów i doprowadziło to tego, że zaczęły ukazywać się publikacje przedstawiające w innym niż dotychczas świetle działalność aparatu represji. Spośród prac omawiających wojskowy wymiar sprawiedliwości najwięcej materiałów można spotkać w pracach wydanych przez Jerzego Poksińskiego, Andrzeja Rzeplińskiego, Krzysztofa Szwagrzyka, Roberta Ostafińskiego-Bodlera oraz Bohdana Łukaszewicza[6]. Analizę przepisów wojskowego prawa karnego przeprowadzili Zdzisław Ziemba i Adam Lityński[7]. Na temat sądownictwa wojskowego działającego na Rzeszowszczyźnie ukazało się dotąd zaledwie kilka publikacji [8].

Po roku 1989 zaczęły ukazywać się biogramy osób skazanych na karę śmierci przez WSR w Rzeszowie. Dotychczas opublikowano teksty zawierające życiorysy kilkunastu z nich. Autorami ich byli: Janusz Borowiec, Jan Draus, Mariusz Krzysztofiński, Zbigniew Nawrocki, Grzegorz Ostasz, Julian Rudak, Robert Witalec, Wacław Polek i Andrzej Zagórski[9]. Powstała też biografia Władysława Koby, której autorem jest Jerzy Husar[10]. Spośród skazanych na karę śmierci opublikowano wspomnienia konspiracyjne: Władysława Matiasa, Ludwika Reichla i Piotra Woźniaka[11].

Podstawowe materiały archiwalne dotyczące działalności wojskowego wymiaru sprawiedliwości na Rzeszowszczyźnie zostały zgromadzone w Archiwum Wojsk Lądowych (AWL) w Warszawie. W chwili obecnej (październik 2003 r.) trwają prace zmierzające do przekazania ich do Archiwum IPN Oddział w Rzeszowie. Większość akt procesowych WSR w Rzeszowie znalazło się w zespole Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego Archiwum Państwowego w Rzeszowie (APR), obecnie wypożyczonym do Archiwum IPN Oddział w Rzeszowie. Podobnie wypożyczony został również zespół Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Rzeszowie. W 2001 r. archiwum rzeszowskiego oddziału IPN przejęło część akt procesowych WSR w Rzeszowie, przechowywanych wcześniej w archiwum Sądu Okręgowego w Rzeszowie, a zakwalifikowanych jako dotyczące spraw „niepolitycznych”.

Na podstawie powyższych materiałów archiwalnych sporządzono w miarę kompletny wykaz osób skazanych na śmierć przez WSR Rzeszów. Kwerenda przedstawionych powyżej materiałów pozwoliła na weryfikację przyczyn represji, przebieg działań dochodzeniowo-śledczych aparatu bezpieczeństwa oraz przeanalizowanie zasad współpracy organów bezpieczeństwa z wojskowym wymiarem sprawiedliwości.

Konstrukcja wykazu

Wykaz obejmuje osoby narodowości polskiej, które z przyczyn politycznych w latach 1946-1954 stanęły przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Rzeszowie i otrzymały karę śmierci. Ujęto w nim zarówno tych, którzy otrzymali kary łączne, jak i osoby, które otrzymały kary cząstkowe (tj. za określony czyn), złagodzone m.in. w wyniku amnestii. W wykazie znalazły się również osoby, wobec których zasądzono karę śmierci, lecz w trakcie kolejnych rozpraw lub na mocy decyzji Najwyższego Sądu Wojskowego (NSW), wyrok został złagodzony. Podobnie ujęto w nim osoby, wobec których Prezydent Krajowej Rady Narodowej (KRN), od 1947 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (RP) skorzystał z prawa łaski.

Ogółem w wykazie znalazły się 122 osoby. Oprócz danych osobowych w biogramach znalazły się informacje: dotyczące przyczyn lub podstawy prawnej skazania; personalia funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa oraz pracowników wymiaru sprawiedliwości, uczestniczących w dochodzeniu, śledztwie i procesie sądowym; czas i miejsce wydania wyroku oraz późniejsze losy skazanego.

W przypadku niektórych, figurujących w wykazie osób szczupłość materiałów archiwalnych nie pozwoliła na ustalenie wszystkich postulowanych, a podanych wyżej informacji. Dodatkowe ustalenia i ostateczna weryfikacja listy skazanych osób uzależnione są od wyników kwerendy archiwalnej, która jest kontynuowana po dzień dzisiejszy.

Listę osób, których biogramy znalazły się w dalszej części opracowania przedstawia poniższe zestawienie. Oprócz personaliów, znalazły się w nim: sygnatura sprawy sądowej, rok skazania oraz informacja odnośnie wykonania kary.

Nazwisko i imię	sygnatura sprawy sądowej	rok	wykonanie kary
ADAMIEC Bronisław	142	1950	cząstkowa
BARTUŚ Julian	597	1948	ułaskawiony
BILIŃSKI Mirosław	641	1947	cząstkowa
BILIŃSKI Mirosław	198	1948	cząstkowa
BŁONIARZ Wojciech	36	1948	ułaskawiony
BODZIAK Bronisław	384	1950	ułaskawiony
BOGUCKI Ignacy	328	1952	ułaskawiony
BOŻEK Franciszek	835	1949	cząstkowa
BROSZCZAKOWSKI Wiktor	601	1950	ułaskawiony
CAG Leon	971	1947	ułaskawiony
CENCORA Józef	563	1950	ułaskawiony
CHMIEL Antoni	36	1948	ułaskawiony
CHORĄŻY Antoni	30	1952	wykonano
CHUDZIKIEWICZ Leonard	971	1947	ułaskawiony
CIURKOT Józef	214	1949	ułaskawiony
CZAJKA Wincenty	92	1949	ułaskawiony
CZYŻ Bolesław	5	1949	ułaskawiony
DĄBROWIECKI Mieczysław	74	1947	cząstkowa
FIJOŁEK Julian	597	1947	cząstkowa
FLOREK Władysław	431	1948	wykonano
GAJDA Józef	716	1946	wykonano
GARBACKI Edward	6	1949	wykonano
GŁOWACKI Dominik	435	1948	ułaskawiony
GÓRNIAK Józef	840	1949	ułaskawiony
GÓRSKI Franciszek	152	1949	ułaskawiony
GRYBLEWSKI Tadeusz	5	1949	ułaskawiony
GULICKI Władysław	33	1949	ułaskawiony
HUCZEK Jan	714	1946	wykonano
IGIELSKI Władysław	154	1951	cząstkowa
IWANEJKO Bogumił	590	1949	cząstkowa
JABŁOŃSKI Władysław	248	1948	ułaskawiony
JAGIEŁŁO Jan	387	1947	cząstkowa
JAROSZ Stanisław	745	1949	cząstkowa
KABALA Stanisław	93	1948	ułaskawiony
KASZOWSKI Eugeniusz	128	1949	ułaskawiony
KISIEL Roman	40	1953	ułaskawiony
KISIELEWSKI Stanisław	89	1951	ułaskawiony
KLIMEK Benedykt	152	1948	ułaskawiony
KLIN Karol	431	1948	ułaskawiony
KOBA Władysław	248	1948	wykonano
KOCAJ Marian	186	1951	cząstkowa
KOCYŁOWSKI Kazimierz	74	1947	cząstkowa
KOCYŁOWSKI Kazimierz	410	1947	ułaskawiony
KONDRAT Emil	197	1949	ułaskawiony
KORNAGA Jan	840	1949	ułaskawiony
KOSTECKI Kazimierz	586	1947	cząstkowa
KOSZELA Józef	301	1946	wykonano
KOZIARA Mieczysław	736	1948	ułaskawiony
KRZYWONOS Józef	327	1947	wykonano
KRZYŻANOWSKI Edmund	590	1949	cząstkowa
KUDRAŃSKI Bronisław	495	1948	ułaskawiony
KUŚNIERZ Teofil	423	1950	ułaskawiony
LITWIN Franciszek	36	1948	ułaskawiony
LIWO Mieczysław	36	1948	ułaskawiony
ŁABAJ Władysław	30	1952	wykonano
MAJCHER Mieczysław	431	1948	ułaskawiony
MANDZELEWSKI Franciszek	414	1950	ułaskawiony
MASŁYK Henryk	60	1950	ułaskawiony
MATIAS Władysław	157	1953	ułaskawiony
MATUŁA Zenon	426	1950	ułaskawiony
MAZUR Edward	673	1949	cząstkowa
MEY’R Tadeusz	6	1949	cząstkowa
MIGAŁA Bronisław	307	1947	cząstkowa
MIŚ Stanisław	307	1947	cząstkowa
MOSKAL Kazimierz	300	1948	ułaskawiony
MOŻDŻEŃ Andrzej	248	1949	ułaskawiony
NABOŻNY Franciszek	36	1948	ułaskawiony
NIEMCZYK Edmund	601	1950	ułaskawiony
OPIAT Józef	840	1949	ułaskawiony
OWOC Stanisław	60	1950	ułaskawiony
OŻÓG Jan	1	1951	cząstkowa
PAPUGA Edward	793	1949	ułaskawiony
PARYS Franciszek	123	1948	wykonano
PAULO Kazimierz	79	1951	ułaskawiony
PIECHOTA Stanisław	654	1950	cząstkowa
PLEŚNIAK Tadeusz	375	1948	wykonano
PORADA Eugeniusz	7	1947	ułaskawiony
POZNAŃSKI Tadeusz	612	1948	cząstkowa
PREIDEL Jan	1016	1947	ułaskawiony
PREIDEL Jan	317	1948	cząstkowa
PRĘDKIEWICZ Jan	347	1948	wykonano
PUCHAŁA Edward	142	1950	cząstkowa
PYRZYK Władysław	1	1951	cząstkowa
REICHEL Ludwik	102	1950	cząstkowa
REJMAN Tadeusz	962	1948	cząstkowa
RÓG Stanisław	555	1950	cząstkowa
RYDZOWSKI Jan	150	1948	ułaskawiony
RZĄSA Leopold	248	1948	wykonano
RZĄSA Tadeusz	692	1949	wykonano
RZĄSA Tadeusz	1023	1948	cząstkowa
RZUCEK Jan	64	1950	cząstkowa
SADOWSKI Henryk	59	1950	ułaskawiony
SĄSIADEK Jan	214	1949	cząstkowa
SIWAK Jan	202	1948	cząstkowa
SKÓRA Jan	6	1949	ułaskawiony
SOCHAŃSKI Kazimierz	333	1948	ułaskawiony
SROKA Eugeniusz	410	1952	cząstkowa
STANOWSKI Tadeusz	740	1949	ułaskawiony
STEC Leon	152	1948	ułaskawiony
STĘGA Bronisław	301	1946	wykonano
STOCKI Kazimierz	6	1949	cząstkowa
STRĄCZAK Władysław	152	1948	ułaskawiony
SZCZEPKOWSKI Stanisław	19	1953	cząstkowa
SZCZYPTA Andrzej	753	1949	ułaskawiony
SZCZYPTA Andrzej	255	1950	ułaskawiony
SZECHYŃSKI Władysław	333	1948	ułaskawiony
SZWEDO Michał	371	1949	ułaskawiony
ŚWIDER Stanisław	307	1947	cząstkowa
TADLA Henryk	40	1953	ułaskawiony
TKACZ Jan	328	1952	ułaskawiony
TOMASZEWSKI Eugeniusz	247	1946	wykonano
TOTH Jan	431	1948	wykonano
WANATOWICZ Leon	308	1947	ułaskawiony
WAWRO Jan	347	1948	wykonano
WIĘCŁAW Ludwik	6	1949	wykonano
WIŚNIEWSKI Adam	745	1949	cząstkowa
WNOROWSKA Alicja	236	1947	ułaskawiona
WOHAŃSKI Adam	641	1947	cząstkowa
WOHAŃSKI Adam	198	1948	cząstkowa
WOJNAROWICZ Stanisław	597	1950	cząstkowa
WOSZCZAK Wiesław	40	1953	ułaskawiony
WOŹNIAK Jerzy	210	1947	ułaskawiony
WOŹNIAK Piotr	6	1949	ułaskawiony
ZAKRZEWSKI Kazimierz	40	1953	ułaskawiony
ZASTAWNY Adam	619	1949	ułaskawiony
ZIEMIŃSKI Kazimierz	301	1946	ułaskawiony
ZYGMUNT Bolesław	89	1951	cząstkowa
ZYGO Michał	248	1948	wykonano

II. Sądownictwo wojskowe jako organ represji wobec przeciwników politycznych

Podstawowe akty prawne stosowane przez sądownictwo wojskowe

„Podstawowym zadaniem sądownictwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest więc ochrona naszego ustroju ludowego, ochrona zdobyczy mas pracujących. Przed sądem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stają wrogowie narodu, występne jednostki, które chciałyby przywrócić w Polsce panowanie burżuazji, zbrodniczy ustrój kapitalistyczny. Nasze sądy rozpatrują sprawy zdrajców ojczyzny, którzy nie zawahali się przed współpracą z okupantem hitlerowskim, wydawali w jego ręce patriotów, członków Polskiej Partii Robotniczej. Nasze sądy ludowe karzą członków band podziemnych, którzy z bronią w ręku dążyli do obalenia ustroju demokracji ludowej”.

(Nasza Konstytucja, opr. J. Lider, E. Słuczyński, Warszawa 1953)

Powyższy cytat, aczkolwiek odnoszący się do zapisów Konstytucji PRL z 1952 r., w pełni oddaje istotę i zadania sądownictwa, jakie zaczęto tworzyć w Polsce od roku 1944. W państwie demokratycznym wymiar sprawiedliwości stoi na straży przestrzegania przepisów prawa, w celu utrzymania ładu, praworządności i zasad demokracji, a prawo karne bezpośrednio i pośrednio chroni prawa człowieka. Możliwość nadużywania prawa karnego i wymiaru sprawiedliwości przez władzę ograniczona jest poprzez stworzenie odpowiedniego systemu barier legislacyjnych. W systemie totalitarnym prawo i egzekwujące je instytucje mają zapewnić władzy ochronę jej interesów.

W roku 1944 przed polskimi komunistami stanęło zadanie zdobycia i utrzymania władzy. Brak zaplecza społecznego oraz słabość militarna Armii Ludowej, z której miały się wywodzić kadry organów represji, skłaniały do oparcia się w okresie przejściowym (1944-1945) na czynniku zewnętrznym. Stało się nim sowieckie NKWD. Terytorium państwa polskiego, za sprawą porozumienia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) z rządem Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS) z 26 lipca 1944 r., objęto sowiecką jurysdykcją. Dalszemu utrwaleniu rządów komunistów miało służyć m.in. podporządkowanie wymiaru sprawiedliwości oraz wprowadzenie korzystnych, z punktu widzenia nowej władzy, przepisów prawa karnego.

Werbalne odwołanie się w Manifeście PKWN do zapisów Konstytucji Marcowej zmuszało do zachowania pozorów legalizmu i ciągłości prawnej. Przed nową władzą stanęło zadanie przeprowadzenia zmian, które przystosowałyby prawo karne i wymiar sprawiedliwości do potrzeb walki politycznej. Optymalnym terenem dla realizacji planów komunistów było Wojsko Polskie. Już w 1943 r. w Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRS – zrywając z Kodeksem Karnym Wojskowym z 21 października 1932 r. – wprowadzono sowieckie rozwiązania w dziedzinie wojskowego prawa karnego[12].

23 września 1944 r. PKWN wydał dekret wprowadzający Kodeks Karny Wojska Polskiego (KKWP), zastępując w ten sposób Kodeks Karny Wojskowy z 1932 r. oraz wszelkie wydane na podstawie tego ostatniego rozporządzenia i rozkazy. Modyfikacja międzywojennego KKWP polegała na wprowadzeniu nowego rozdziału XVII z art. art. 85-103 dotyczącymi zbrodni stanu. Na 19 artykułów tegoż rozdziału, aż w 10 przypadkach ustawodawca przewidywał możliwość orzeczenia kary śmierci. Na wzór sowiecki objęto karalnością czynności znacznie odległe od skutku przestępczego (czynności przygotowawcze, usiłowanie, kontakty z osobami dopuszczającymi się czynów przestępczych). Przepisy KKWP zostały zredagowane w ten sposób, aby również na ich podstawie można było skazywać osoby cywilne. Artykuł 5 stwierdzał, że kodeks ma zastosowanie do żołnierzy WP, poborowych, jeńców wojennych i zakładników pozostających pod nadzorem administracji wojskowej oraz „innych osób, w przypadkach prawem określonych”[13].

Równocześnie z KKWP wprowadzono Prawo o ustroju Sądów Wojskowych i Prokuratur Wojskowych (dekret PKWN z 23 września 1944 r.), które przyznawało szerokie kompetencje sądom wojskowym w stosunku do ludności cywilnej. Stało się tak za sprawą zapisu w art. 6, który stwierdzał, że właściwości sądów wojskowych – oprócz żołnierzy Wojska Polskiego (WP), poborowych oraz jeńców i zakładników, będących pod nadzorem administracji wojskowej – podlegają również „inne osoby w przypadkach prawem określonych”[14]. Objęcie ludności cywilnej jurysdykcją tych sądów uzasadniał art. 8 powyższego dekretu, który stwierdzał, że „W czasie wojny, mobilizacji lub, gdy wymaga tego interes obrony Państwa, może PKWN, na wniosek kierownika Resortu Obrony Narodowej, poddać drogą rozporządzenia właściwości sądów wojskowych, osoby podlegające właściwości sądów powszechnych za przestępstwa, które uzna za niebezpieczne dla obrony państwa”[15]. Paragraf 3 art. 8 nakazywał natychmiastowe uchylenie powyższych przepisów, w przypadku ustania przyczyn, dla których je wydano. Przekazanie kompetencji sądów wojskowych sądom cywilnym nastąpiło jednak dopiero w kwietniu 1955 r.

Dekret PKWN o ochronie Państwa z 30 października 1944 r. wprowadzał nieznane w przedwojennym ustawodawstwie karnym przestępstwa, takie jak: gwałtowny zamach i sabotaż[16]. W każdym z 11. artykułów karno-materialnych, jakie zawierał ów dekret, wprowadzono zagrożenie karą śmierci. Podobnie jak KKWP przewidywał kary w przypadkach odległych od skutku przestępczego, a jego ogólne sformułowania umożliwiały represjonowanie żołnierzy polskiego podziemia za czyny, które miały miejsce przed jego wprowadzeniem. W myśl dekretu, ujęte w nim przepisy karne oraz art. 85-99 i 101-103 KKWP podlegały kompetencji jurysdykcyjnej sądów wojskowych[17].

16 listopada 1945 r. KRN zatwierdziła dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (tzw. Mały Kodeks Karny). Zgodnie z jego zapisami, przestępstwa umieszczone w rozdziale I art. 1-13 niniejszego dekretu oraz czyny opisane w art. art. 85-88 i 102 § 2 KKWP podlegały kompetencji jurysdykcyjnej sądów wojskowych. W porównaniu z dekretem o ochronie Państwa przewidywał on dodatkowo odpowiedzialność karną za przestępstwa urzędnicze i czyny wymierzone przeciwko interesom gospodarczym państwa. W I rozdziale Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu publicznemu nowego aktu prawnego aż siedem z 13. artykułów przewidywało możliwość wymierzenia kary śmierci[18]. Dekret z 16 listopada 1945 r. obowiązywał nieco ponad pół roku, a zastąpił go wydany 13 czerwca 1946 r., akt prawny o tej samej nazwie (o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa), W porównaniu z wcześniej obowiązującym, został bardziej rozbudowany: składał się z 72. artykułów, ujętych w siedmiu rozdziałach. Charakteryzował się szczególną surowością, w trzynastu przypadkach dawał możliwość zastosowania najwyższego wymiaru kary. Przewidywał, że przestępstwa ujęte w pierwszym, najbardziej represyjnym, rozdziale (Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu publicznemu) oraz art. art. 85-88 KKWP podlegały właściwości sądów wojskowych[19].

Rezultatem procesu zaostrzania się tzw. walki klasowej było uchwalenie 26 października 1949 r. dekretu o ochronie tajemnicy państwowej. Dekret wprowadzał zasadę, że zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej stało się powszechnym obowiązkiem każdego obywatela[20]. W sprawach karnych określonych w art. art. 3–8 właściwe były sądy wojskowe, które mogły orzec karę do 15 lat więzienia.

Wojskowe Sądy Rejonowe – organizacja i funkcjonowanie

Zadania i organizację wojskowego wymiaru sprawiedliwości określał dekret PKWN z 23 września 1944 r. Prawo o ustroju Sądów Wojskowych i Prokuratur Wojskowych[21]. Przy tworzeniu Wojskowych Sądów Rejonowych wykorzystano „blankietowy” przepis art. 17 powyższego dekretu[22]. 20 stycznia 1946 r. Naczelny Dowódca WP wydał rozkaz organizacyjny nr 023/org., którym przekazał kompetencje sądów garnizonowych, okręgowych i dywizji wobec osób cywilnych wojskowym sądom rejonowym[23]. Powołanych zostało 14 rejonowych prokuratur i sądów wojskowych w: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Koszalinie (z siedzibą w Szczecinie), Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Rzeszowie, Warszawie i Wrocławiu. Rejonowe prokuratury i sądy wojskowe miały siedziby w miastach wojewódzkich i obejmowały swym zasięgiem teren danego województwa.

Wojskowe sądy rejonowe upoważnione zostały do rozpatrywania spraw karnych przeciwko: osobom cywilnym podlegającym właściwości sądów wojskowych na mocy szczególnych przepisów prawa; funkcjonariuszom bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej (MO), Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (KBW), a od 1949 r. również żołnierzom Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP).

Wojskowa Prokuratura Rejonowa (WPR) i Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie usytuowane były przy ul. 3 Maja nr 13[24]. Obie instytucje zajmowały ogółem 20 pomieszczeń na parterze i piętrze budynku. Na parterze znajdowały się trzy sale rozpraw, cela oskarżonego oraz poczekalnia dla świadków. Cela oskarżonego posiadała zakratowane okno i obite blachą drzwi, w których zainstalowano wizjer. Na piętrze znajdowały się pokoje biurowe (m.in. sędziów, sekretariatu i obrońcy wojskowego). Ochronę budynku stanowili żołnierze KBW, natomiast za konwojowanie oskarżonych odpowiedzialna była Milicja Obywatelska. Oskarżonych dowożono specjalną więźniarką. Sądzonych w tym samym procesie przewożono do siedziby WSR oddzielnie.

Organizacja pracy wojskowych sądów rejonowych wzorowana była na podległości służbowej obowiązującej w wojsku. Dekret Prawo o ustroju Sądów Wojskowych i Prokuratur Wojskowych podkreślał, że szef sądu był zarazem jego kierownikiem, któremu podlegały wszystkie osoby w nim zatrudnione tj. zastępca szefa, odpowiednia liczba sędziów, pracownicy kancelarii i sekretariatu.

Szef sądu posiadał decydujący wpływ na pracę poszczególnych sędziów poprzez wydawanie im odpowiednich poleceń i kontrolowanie ich przygotowania do rozpraw. Kompetencje te były wykorzystywane w sposób niezgodny z obowiązującym prawem poprzez narzucanie, jaki wyrok ma orzec podległy mu skład sędziowski.

W sprawozdaniu z inspekcji WSR w Rzeszowie przeprowadzonej przez Departament Służby Sprawiedliwości (DSS) Ministerstwa Obrony Narodowej (MON) w 1949 r. znalazła się informacja, że „sąd zorganizowany jest centralistycznie, szef sądu Wacław Pietroń przegląda cały wpływ spraw i przydziela poszczególnym sędziom sprawy [...] trudniejsze o znaczeniu politycznym przydziela szef sądu sędziom partyjnym. Łatwiejsze zaś mniej zawiłe sędziom nowym lub o mniejszej praktyce zawodowej”[25]. Sprawozdania poinspekcyjne DSS MON z lat 1952-1953 potwierdzają powyższy system kierowania sądem. Wysokość kar ustalano nieraz przed procesem. Podczas posiedzeń niejawnych odbywanych u przewodniczącego sądu zapadały decyzje o wysokości kar dla poszczególnych sądzonych. Zdarzały się wypadki, że jeszcze przed wyrokiem na okładce akt procesowych umieszczano znaczki przy nazwisku oskarżonego: czerwony krzyż – oznaczał karę śmierci, kółko – dożywotnie więzienie, liczby 15, 10 – lata więzienia[26].

Struktura terytorialna prokuratur wojskowych była analogiczna do struktury sądów. Powołaniu sądu wojskowego towarzyszyło utworzenie odpowiedniej prokuratury. Podobnie było przy tworzeniu WSR w Rzeszowie - tym samym rozkazem (nr 023 Naczelnego Dowódcy WP z 20 stycznia 1946 r.) powołano WPR. Przepisy prawne nie normowały wewnętrznej struktury organizacyjnej prokuratur niższych szczebli. Powołane komórki miały charakter funkcjonalny: nadzoru ogólnego, nadzoru śledczego i nadzoru sądowego[27]. Struktura organizacyjna WPR przedstawiała się w sposób następujący: prokurator, zastępca, podprokuratorzy, oficerowie śledczy, pracownicy sekretariatu i kancelarii. Zasady kierowania prokuraturą były również oparte na zasadzie podległości służbowej obowiązującej w wojsku. Prokurator (szef) był przełożonym wojskowym wobec pracowników prokuratury, którzy podlegali przepisom dyscyplinarnym obowiązującym w wojsku. Zgodnie z dekretem z 23 września 1944 r., prokurator wojskowy pełnił funkcję oskarżyciela publicznego przed sądami wojskowymi oraz współdziałał w wymiarze sprawiedliwości w sposób określony prawem. Ponadto, posiadał prawo fachowego nadzoru oraz mógł wydawać polecenia i wskazówki swoim podwładnym.

Na podstawie rozkazu Ministra Obrony Narodowej nr 024 z 6 maja 1954 r. szef Zarządu Sądownictwa Wojskowego zlikwidował WSR w Rzeszowie, Koszalinie, Kielcach z dniem 5 sierpnia 1954 r.[28]. Od 15 czerwca 1954 r. właściwym do rozpatrywania spraw karnych z województwa rzeszowskiego został WSR w Krakowie z oskarżenia WPR w Rzeszowie.

Ustawą z 5 kwietnia 1955 r uprawnienia sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszy bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej przekazano sądom powszechnym[29]. Rozformowanie wojskowych sądów i prokuratur rejonowych w Warszawie, Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Stalinogrodzie (Katowicach), Szczecinie i Wrocławiu nastąpiło 25 kwietnia 1955 r.[30]. Zarządzeniem organizacyjnym nr 02/55 wydanym przez szefa Zarządu Sądownictwa Wojskowego, płk. Oskara Karlinera, z dniem 30 kwietnia 1955 r. zlikwidowano wojskowe sądy rejonowe i wojskowe prokuratury rejonowe. Dzień zaprzestania ich działalności wyznaczono na 31 sierpnia 1955 r.

Współdziałanie Urzędu Bezpieczeństwa z Wojskowymi Sądami Rejonowymi

Dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa z 1945 r. określał, że postępowania przygotowawcze przeprowadzały organy bezpieczeństwa, o ile nie zostały one wszczęte przez prokuraturę wojskową. Oficjalnie oficerowie śledczy aparatu bezpieczeństwa korzystali z prawa przysługującego według Kodeksu Postępowania Karnego z 1938 r. sędziom śledczym z wyjątkiem zastosowania środka zapobiegawczego, rozpoczęcia śledztwa i przedłużenia aresztu w toku dochodzenia. Oficer śledczy UB miał uprawnienia do przesłuchiwania podejrzanego, sporządzania protokołu, odczytania go w trakcie procesu, jeżeli oskarżony nie stawił się na rozprawę, „bądź zeznał inaczej niż w postępowaniu poprzednim, bądź odmówił zeznań, bądź oświadczył, że pewnych szczegółów nie pamięta”[31]. Protokoły przesłuchań oskarżonych, świadków i biegłych posiadały też tzw. moc sądową. Nadzór nad postępowaniem przygotowawczym sprawowała prokuratura wojskowa.

Dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa z 1946 r., potwierdził kompetencje oficerów śledczych bezpieczeństwa publicznego i wojskowego wymiaru sprawiedliwości. Do zakresu kompetencji oficera śledczego prokuratury należało zapoznanie się z aktami podczas postępowania przygotowawczego. Pozwalało mu to stwierdzić, czy można je uznać za akta śledcze. Jeśli tak, to obowiązkowe przesłuchanie przeprowadzał zazwyczaj w obecności oficera śledczego UB. Następnie zamykał śledztwo, sporządzając akt oskarżenia. Po zakończeniu śledztwa oficer śledczy był zobowiązany przekazać akta sprawy do właściwego prokuratora wojskowego wraz z aktem oskarżenia, by ten z kolei dostarczył je do sądu[32]. Nie realizowano zapisów Kodeksu Wojskowego Postępowania Karnego (KWPK) z 23 czerwca 1945 r., w myśl których prokuratorowi w ramach nadzoru prokuratorskiego przysługiwało prawo do uchylenia lub zmiany każdego zarządzenia organu prowadzącego dochodzenie. Ponadto, mógł także umorzyć prowadzone dochodzenie uznając, że postępowanie nie wykazało dostatecznych podstaw dających możliwość potwierdzenia winy zatrzymanego.

Całkowite ubezwłasnowolnienie prokuratury w zakresie nadzoru nad śledztwem nastąpiło po wydaniu zarządzenia przez Naczelnego Prokuratora Wojskowego z dnia 18 listopada 1952 r. Podkreślono w nim, że „należy pamiętać, że bezpośrednie dokonanie czynności śledczych przez prokuratora winno odbywać się zawsze w obecności oficera śledczego [...]. Stosowane jeszcze z rzadka wykonywanie czynności śledczych pod nieobecność oficera śledczego z zaakcentowaniem tego w protokole stanowi politycznie błędną i szkodliwą metodę, albowiem sugeruje brak zaufania do obiektywizmu organów bezpieczeństwa i może być źródłem prowokacji ze strony podejrzanego”[33]. Wprowadzenie tych rozkazów w życie spowodowało, że aresztanci nie próbowali zmieniać wymuszonych wyjaśnień składanych w obecności prokuratora, ponieważ w każdej chwili mogli być odesłani do oficera śledczego UB w celu wytłumaczenia różnic w wyjaśnieniach „ubeckimi metodami”.

Rola prokuratury wojskowej sprowadzona była - jak stwierdził szef Wydziału Inspekcji Zarządu Sądownictwa Wojskowego, płk Aleksander Warecki - do „dawania sankcji na aresztowania bez żadnych absolutnie materiałów, nie widząc człowieka, nadzór nad śledztwem w wielu wypadkach był fikcją, a wiele wyroków sądowych, które nie podobały się bezpieczeństwu były natychmiast skarżone przez prokuratora i uchylane przez NSW”[34].

W okólniku nr 26 z 30 października 1946 r. DSS MON zobowiązał prokuraturę wojskową do uwiarygodniania protokołów przesłuchań sporządzonych przez organy bezpieczeństwa. W myśl tego przepisu przyznanie się oskarżonego do winy w obecności wojskowego prokuratora dawało składowi sędziowskiemu dostateczną pewność w wymierzeniu kary, ponieważ „poziom etyczny wojskowej prokuratury jest tak bezsporny, że żadne wykręty oskarżonego na rozprawie nie mogą obalić mocy dowodowej jego zeznań złożonych w toku śledztwa przed wojskowym prokuratorem”[35]. Wydanie tego okólnika miało poważne konsekwencje dla realizacji polityki represyjnej. Wojskowe sądy powołując się na niego, nie uwzględniały prób odwoływania wyjaśnień oskarżonego, który często tłumaczył, iż znajduje się w stanie depresji psychicznej, i uznawały je za kłamliwe i wykrętne. Za podstawę ustalenia i przypisania winy oskarżonemu sąd przyjmował protokół przesłuchań sporządzony przez oficera śledczego organu bezpieczeństwa w obecności przedstawiciela prokuratury wojskowej. Rola prokuratora sprowadzała się do formalnego zapytania oskarżonego, czy potwierdza zeznania złożone przed oficerem śledczym UB. Z reguły nie reagował on na skargi oskarżonych, że podczas przesłuchań stosowano wobec nich niedozwolone metody śledcze, nawet w wypadku, gdy był on naocznym świadkiem bicia.

Niezawisłość sądów wojskowych była fikcją – w rzeczywistości stały się one narzędziem komunistów do realizacji polityki represyjnej. Orzeczenie niezgodne z dyrektywami PPR- PZPR, a także z zaleceniami organów bezpieczeństwa powodowało, że ingerowano w pracę sądów. Kolejne rozporządzenia wydawane przez NSW czyniły niezawisłość sędziowską coraz bardziej iluzoryczną. Skład sędziowski nie mógł, a często nie chciał, obiektywnie przeprowadzać rozprawy karnej. W myśl dyrektyw NSW sąd nie mógł przesłuchać oficera śledczego UB w celu stwierdzenia, czy akt oskarżenia sporządzony był zgodnie z KWPK. Również oficer śledczy prokuratury wojskowej nie mógł być wezwany na rozprawę na okoliczność prowadzonego przez niego dochodzenia lub śledztwa. Przewodniczący składu sędziowskiego tego typu wnioski miał uchylać i traktować je jako nieodpowiednie. W razie nie realizowania tych zaleceń mogło być wobec niego wszczęte postępowanie wyjaśniające. Podczas rozpraw skład sędziowski nie wnikał, czy w trakcie przesłuchań stosowano jakikolwiek przymus. Częste skargi na bicie podczas przesłuchań lub odwoływanie wyjaśnień przez oskarżonych w czasie procesu uznawał za bezpodstawne, wykrętne, nie zasługujące na wiarę i gołosłowne. Ponadto, podczas dochodzeń i śledztw, a często nawet w czasie samej rozprawy łamano zasadę domniemania niewinności oskarżonych zawartą w KWPK, zmuszając ich do składania wyjaśnień lub do przyznawania się do niepopełnionej winy.

Utworzony przez komunistów aparat represji w majestacie obowiązującego prawa uprawomocniał bezkarność organów bezpieczeństwa, przyczyniał się do podporządkowania siłą społeczeństwa, zmuszał do akceptacji istniejącej rzeczywistości, wreszcie pozbawiał naród godności i nadziei na wolną i niepodległą Polskę.

Od wydania wyroku po egzekucję

Po orzeczeniu kary śmierci skład orzekający miał obowiązek odbyć naradę w celu rozważenia, czy skazany zasługuje na ułaskawienie oraz jaka kara byłaby w tym wypadku odpowiednia. Opinię w tej sprawie dołączano do akt sprawy. Okólnikiem nr 19 z 9 października 1945 r. NSW sprecyzował, że zmiana wyroku może być proponowana m.in. z uwagi na młody wiek skazanego lub jego niedoświadczenie życiowe. W czerwcu 1946 r. DSS MON przedstawił tryb załatwiania ułaskawień osób skazanych przez sądy wojskowe[36]. W przypadku pozytywnej opinii sprawę rozpatrywał szef DSS. Na szczeblu departamentu procedura była podobna. Należy podkreślić, że tylko w przypadku pozytywnej opinii składu orzekającego o skazanym nadawano dalszy bieg prośbom o ułaskawienie[37]. Akta osób skazanych były przekazywane do Wydziału Prawnego Biura Prezydialnego KRN, gdzie wnioskami o ułaskawienie zajmowali się pracownicy tegoż biura. Sporządzali oni opis sprawy z odnośnikami do akt oraz z wnioskiem skorzystania lub nieskorzystania z prawa łaski. W wypadku nieobecności Bolesława Bieruta wyroki zatwierdzał Roman Zambrowski, jako wiceprzewodniczący KRN[38]. W późniejszych latach prawo do stosowania ułaskawień przysługiwało Prezydentowi RP, a następnie Radzie Państwa [39].

Od chwili wydania wyroku, skazanych na śmierć przenoszono do specjalnej celi. W więzieniu na Zamku w Rzeszowie mieściła się ona w piwnicy. Przetrzymywano w niej wszystkich skazanych, bez względu na narodowość. Jej wygląd opisał, za Michałem Maksoniem, Franciszek Franus: „Mury w piwnicy były bardzo grube. Okno w celi podwójnie okratowane. Zabezpieczone siatką. Parapet był szeroki ceglany. Przebywali [więźniowie] w tej celi aż do momentu rewizji procesu [...]. Żyli w niepewności. W oczekiwaniu na końcowy wyrok, w prowadzonych rozmowach, poruszali aspekty życia pozagrobowego. Jeżeli kogoś wywoływał strażnik z tej celi, to nikt nie wiedział, ani nawet osoba wyprowadzana, czy idzie na śmierć czy na ułaskawienie”[40].

W przypadku negatywnego rozpatrzenia prośby o ułaskawienie wyrok podlegał wykonaniu. Sposób wykonania kary śmierci regulowały specjalne instrukcje i okólniki, w rzeczywistości jednak wiele egzekucji przeprowadzano nie oglądając się na regulaminy[41]. W przypadku śmierci przez rozstrzelanie, stosowano „strzał katyński” (w potylicę z bliskiej odległości). Na rzeszowskim Zamku egzekucje wykonywano w celi śmierci, która znajdowała się w piwnicy, w pobliżu więziennych warsztatów, obok ustępu. Według żołnierza AK, Antoniego Buczaka, wyglądała ona następująco: „miała jakieś 3,5 x 6 m, na dole beton i ściek, jak w rzeźni, a na jednej ścianie parkan z desek, za nim piasek. Pod tym parkanem rozstrzeliwano więźniów”[42]. Wyroki przez powieszenie wykonywano na szubienicy na więziennym dziedzińcu.

III. Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie – biogramy

ADAMIEC BRONISŁAW

s. Franciszka, ur. 26 I 1919 r. w Przybyszówce, powiat Rzeszów.

Zarzut: współudział w zastrzeleniu pełnomocnika reformy rolnej, Władysława Kornaka, w majątku Dąbrowa (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Trela Mieczysław, Barski Filip, Śliwa Stanisław, Siwecki Michał, Osiurak Michał, Witek Kazimierz, Spychalski Czesław;

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Hubiński Stanisław, Pieroszczuk Henryk;

Prokurator: Spychalski Czesław.

Data i wysokość wyroku: 17 III 1950 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 145/50.

BARTUŚ JULIAN

s. Antoniego, ur. 6 I 1922 r. w Ubieszynie, powiat Przeworsk.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Przeworsk.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Zając Tadeusz, Barski Filip, Kręgielewski (imię nieznane), Kruczek Bronisław, Radzik Ludwik, Wróbel Józef, Dudek Jan, Bereś Henryk, (Karur?) Józef, Nowowiejski Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Chmielewski Jan, Boniecki Tadeusz;

Prokurator: Lech Eustachy.

Data i wysokość wyroku: 14 IX 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 597/48.

BILIŃSKI MIROSŁAW

s. Władysława, ur. 19 VI 1900 r. w Jarosławiu.

Zarzut: działalność w AK i „NIE”; kierowanie wywiadem w Inspektoracie DSZ w Okręgu Rzeszów; działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Rzeszów; kierowanie wywiadem Brygad Wywiadowczych na terenie powiatu Rzeszów; kierowanie Inspektoratem „Mazur” BW (powiaty: Dębica, Rzeszów, Łańcut, Kolbuszowa).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I-II proces: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: I proces: brak danych.

Prokurator: I proces: brak danych.

Data i wysokość wyroku: I proces: 23 IX 1947 r. – dożywotnie więzienie, (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; wyrok uchylony przez NSW, a sprawa skierowana do ponownego rozpatrzenia.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Kluza Kazimierz; sędzia: Skup Tomasz; ławnik: Poniedziałem Antoni.

Prokurator: II proces: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: II proces: 12 II 1949 r. – dożywotnie więzienie, (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat; zmarł w więzieniu.

Sygnatura akt: Sr. 641/47; Sr. 198/48.

BŁONIARZ WOJCIECH

s. Sebastiana, ur. 23 III 1898 r. w Zaczerniu, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w organizacji AK na terenie powiatu Rzeszów; przechowywanie broni.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Zawadzki Feliks, Olejczak Stanisław, Migielski Ludwik, Świderski Wacław, Małaczyński Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Wałczak Kazimierz, Frączkowski Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan, Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 26 IV 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 36/48.

BODZIAK BRONISŁAW

s. Macieja, ur. 7 XI 1906 r. w Mrzygłodzie, powiat Sanok.

Zarzut: kierowanie oddziałem zbrojnym NSZ na terenie powiatu Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Partyka Władysław, Śliwa Stanisław, Fugas Józef, Lewicki Marian, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Grabania Julian, Szot Stanisław.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 24 VIII 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 384/50.

BOGUCKI IGNACY

s. Jakuba, ur. 30 VI 1898 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 23 X 1952 r. – kara śmierci; Rada Państwa zamieniła karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 328/52.

BOŻEK FRANCISZEK

s. Józefa, ur. 24 VIII 1892 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: kierowanie placówką AK w Tryńczy (powiat Przeworsk).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 24 III 1950 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat; zmarł w więzieniu.

Sygnatura akt: Sr. 835/49.

BROSZCZAKOWSKI WIKTOR

s. Franciszka, ur. 7 V 1923 r. we Lwowie.

Zarzut: działalność w oddziale poakowskim Waleriana Ciupy, ps. „Warda” na terenie powiatów: Brzozów i Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kałycki Władysław, Garlicki Tadeusz, Grela Zenon, Fugas Józef, Klimkowski Aleksander, Giebutowski Jan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Pociask Marian, Babiak Jerzy.

Prokurator: Tomaszewski Tomasz.

Data i wysokość wyroku: 23 XI 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 601/50.

CAG LEON

s. Józefa, ur. 6 V 1907 r. w Błażowej, powiat Rzeszów.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Cios Stanisław, Matkowski Cezary, Rozpara Eugeniusz, Osetek Józef, Migielski Ludwik.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Kieszczyński Włodzimierz, Nowak Tadeusz.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 15 III 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 10 lat.

Sygnatura akt: Sr. 971/47.

CENCORA JÓZEF

s. Macieja, ur. 18 I 1908 r. w Dachnowie, powiat Lubaczów.

Zarzut: działalność w AK na terenie powiatu Lubaczów; zastrzelenie Michała Kowala i komendanta posterunku MO w Dachnowie, Stanisława Lewickiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Bukowy Antoni, Majerczak Franciszek, Śliwa Stanisław, Pietruszewski Stanisław, Jaruga Stanisław, Zarzycki Józef, Elceser Stanisław, Grela Zenon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Milczarek Jan, Matuszewski Tadeusz.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 31 X 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 563/50.

CHMIEL ANTONI

s. Wawrzyńca, ur. 26 V 1912 r. w Drabiniance, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Radzik Józef, Matkowski Cezary, Sobiłło Janusz, Polewka Mieczysław, Mazur Józef, Zawadzki Feliks, Kol Henryk, Młynarski Ryszard, Świderski Wacław, Kałużny Stefan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Wałczak Kazimierz, Frączkowski Jan,

Prokurator: Kałużny Stefan, Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 26 IV 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 36/48.

CHORĄŻY ANTONI

s. Wojciecha, ur. 27 I 1929 r. w Sędziszowie, powiat Dębica.

Zarzut: zastrzelenie funkcjonariusza UB, Wojciecha Stręka (Świlcza, pow. Rzeszów) i funkcjonariusza WUBP w Rzeszowie, ppor. Czesława Żeglenia (Gnojnica, pow. Ropczyce).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Ziemski Stanisław, Grela Zenon, Kulpa Władysław, Szapski Stefan, Zakrzewski Wojciech.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Sieracki Władysław; ławnicy: Sochacki Roman, Sowiński Franciszek.

Prokurator: Grela Zenon.

Data i wysokość wyroku: 14 II 1952 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 30/52.

CHUDZIKIEWICZ LEONARD

s. Jana, ur. 14 I 1914 r. w Dynowie, powiat Brzozów.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie gminy Dynów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Czekaj Jan, Świderski Wacław, Matkowski Cezary, Mazur Józef, Rozpara Eugeniusz, Osetek Józef, Stokłosa Marian.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Kieszczyński Włodzimierz, Nowak Tadeusz.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 15 III 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 10 lat.

Sygnatura akt: Sr. 971/47.

CIURKOT JÓZEF

s. Jana, ur. 22 II 1927 r. w Dębicy.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Dębica; zastrzelenie wójta gminy Dębica, Henryka Dybowskiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Ostaniewicz Stanisław, Barski Filip, Radzik Ludwik, Lech Eustachy, Mederer Florian.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Chabior Mieczysław, Misek Józef.

Prokurator: Lech Eustachy.

Data i wysokość wyroku: 11 IV 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 214/49.

CZAJKA WINCENTY

s. Jana, ur. 14 IV 1912 r. w Orzechowie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ, Stanisława Młynarskiego „Orła” na terenie powiatu Tarnobrzeg.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Faliszek Kazimierz, Barski Filip, Paszuda Bronisław, Bożek Beniamin, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Midura Franciszek; ławnicy: Rusek Mieczysław, Łukaszewicz Mieczysław.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 24 II 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 92/49.

CZYŻ BOLESŁAW

s. Jakuba, ur. 1 I 1916 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: 1 Dekretu z 30 X 1944; 4 pkt a Dekretu z 30 X 1944; 4 § 1 Dekretu z 13 VI 1946; 3 pkt b Dekretu z 30 X 1944; 160 KK; 9 Dekretu z 30 X 1944; 28 KKWP w związku z art. 225 § 1 KK; 187 KK.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 4 III 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 5/49.

DĄBROWIECKI MIECZYSŁAW

s. Edwarda, ur. 13 II 1924 r. w Sanoku.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ Stanisława Kossakowskiego, a następnie Antoniego Żubryda, ps. „Żubryd”, na terenie powiatów: Sanok, Lesko i Brzozów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Popow Wiktor, Kolwiński (brak imienia), Polewka Mieczysław, Suski Józef, Mederer Florian, Stokłosa Marian, Matkowski Cezary.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Białek Zygmunt; ławnicy: Sowiński Wincenty, Kubicki Kazimierz.

Prokurator: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: 5 III 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 74/47.

FIJOŁEK JULIAN

s. Witolda, ur. 20 II 1924 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: 115 § 1 i 2 w związku z art. 118 § 1 i 2; 3 Dekretu z 30 X 1944; 3 dekretu z 16 XI 1945.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 14 VIII 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 597/47.

FLOREK WŁADYSŁAW

s. Jana, ur. 23 III 1923 r. w Woli Buchowskiej, powiat Jarosław.

Zarzut: działalność w oddziale poakowskim Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatów: Jarosław, Łańcut, Przeworsk.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Rogalski Stefan, Kałużny Stefan, Stokłosa Marian, Wójcik Michał, Salamon Wacław, Lis Kazimierz, Jeż Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Tasiemski Kazimierz; ławnicy: Jakubiak Józef, Garczyk Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 3 XII 1949 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 431/48.

GAJDA JÓZEF

s. Marcina, ur. 9 I 1900 r. w Rozwadowie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: działalność w oddziale NOW, Tadeusza Gajdy, ps. „Tarzan” na terenie powiatu Tarnobrzeg.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Krzyszkowski Ryszard, Lisowski Bogdan, Matkowski Cezary, Stokłosa Marian.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; ławnicy: Czecharowski Tadeusz, Sierdzinkowski Paweł.

Prokurator: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: 18 IX 1946 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: R. 716/46.

GARBACKI EDWARD

s. Marcelego, ur. 24 IX 1898 r. w Leżajsku, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w organizacji NOW na terenie powiatu Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kruczek Bronisław, Kałużny Stefan, Barski Filip, Pierzgała Bogdan, Dudek Jan, Chudzik Aleksander, Kopeć Michał, Nowowiejski Kazimierz, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

GŁOWACKI DOMINIK

s. Jana, ur. 16 VIII 1905 r. w Żabnie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie gminy Radomyśl nad Sanem, a następnie w powiecie Tarnobrzeg.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Sikora Władysław, Barski Filip, Paszuda Bronisław, Chudzik Aleksander, Nowowiejski Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Walasek Marian, Uśmiał Stanisław.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 11 VI 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 435/48.

GÓRNIAK JÓZEF

s. Antoniego, ur. 15 II 1920 r. w Szechyniach, powiat Mościska.

Zarzut: udział w zasadzce na żołnierzy sowieckich, w wyniku której zginęło sześciu czerwonoarmistów (droga Żuków-Cieszanów, pow. Lubaczów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Witek Władysław, Garlicki Tadeusz, Śliwa Stanisław, Elceser Stanisław, Walczak Andrzej.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Kubicki Zygmunt, Krupacz Jakub.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 20 XII 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony przez NSW na podstawie wniosku rewizyjnego NPW i skarg obrońców oraz w oparciu o amnestię z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 840/49.

GÓRSKI FRANCISZEK

s. Jana (brak danych o miejscu i dacie urodzenia).

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Jarosław.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Bednarczyk Stanisław, Oryczak Marian, Barski Filip, Partyka Władysław, Stępień Stefan, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Aniszczyk Józef, Mancewicz Franciszek.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 III 1949 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 152/49.

GRYBLEWSKI TADEUSZ

s. Zygmunta, ur. 10 IV 1915 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: 86 § 1 i 2 KKWP; 4 pkt a Dekretu z 30 X 1944; 4 § 1 Dekretu z 13 VI 1946; 27 KKWP w związku z art. 225 § 1 KK; 27 KKWP w związku z art. 3 pkt b Dekretu z 30 X 1944; 28 KKWP w związku z art. 3 pkt a Dekretu z 30 X 1944 i art. 9 Dekretu z 30 X 1944; 187 KK; 27 KKWP w związku z art. 3 pkt a Dekretu z 30 X 1944.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 4 III 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 5/49.

GULICKI WŁADYSŁAW

s. Cezarego, ur. 1 I 1919 r. w Dąbrowicach, powiat Sarny.

Zarzut: dezercja z wojska; udział w wykonaniu wyroków na dwóch konfidentach UB w Chmielniku (powiat Rzeszów); udział w pobiciach aktywistów partyjnych i konfidentów UB na terenie powiatu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Witek Władysław, Barski Filip, Witek Kazimierz, Klimkowski Aleksander, Nowowiejski Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Nadolny Stanisław, Studnicki Jan.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 9 II 1949 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 33/49.

HUCZEK JAN

s. Adama, ur. 17 V 1916 r. w Latoszynie, powiat Debica.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Dębica.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Zych Józef, Kędra Bronisław, Kałużny Stefan, Stachnik M. (brak pełnego imienia), Mederer Czesław, Sikora Józef, Stokłosa Marian, Matkowski Cezary.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Ołyński Norbert; ławnicy: Tkaczuk Mikołaj, Mamczur Ksawery.

Prokurator: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: 16 IX 1946 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: R. 714/46.

IGIELSKI WŁADYSŁAW

s. Franciszka, ur. 17 VI 1920 r. w Niegłowicach, powiat Jasło.

Zarzut: działalność w oddziale NOW, Romana Myśliwca, ps. „Wrzos" na terenie powiatu Jasło; zastrzelenie Zygmunta Kryzgiera, Jana Marka i funkcjonariusza MO, Antoniego Sobonia (Trzcinica, pow. Jasło).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Pasierb Mieczysław, Grela Zanon, Kurpiewski Jan, Walicki Antoni.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 16 IV 1951 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 154/51.

IWANEJKO BOGUMIŁ

s. Michała, ur. 25 VIII 1919 r. w Dobrowlanach, powiat Stary Sambor.

Zarzut: przeprowadzenie zamachu na kierownika PUBP w Lubaczowie, ppor. Mikołaja Hasiuka, w wyniku którego zginęli: Hasiuk, Ryszard Zamorski (UB), Jan Ruebenbauer i Marian Obara.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Gwizdała Stanisław, Barski Filip, Elceser Stanisław, Spychalski Czesław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Kornak Mieczysław, Bujak Henryk.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 20 IX 1949 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 590/49.

JABŁOŃSKI WŁADYSŁAW

s. Rudolfa, ur. 24 I 1922 r. w Przemyślu.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Rzeszów (funkcjonariusz KW MO).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; sędzia: Skup Tomasz; ławnik: Piulera Stanisław.

Prokurator: Barski Filip.

Data i wysokość wyroku: 21 X 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 248/48.

JAGIEŁŁO JAN

s. Stanisława, ur. 13 XII 1922 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: 14 Dekretu z 13 VI 1946; 4 § 1 Dekretu o Ochronie Państwa; 9 Dekretu o Ochronie Państwa; 4 § 1 Dekretu o Ochronie Państwa; 225 § 1 KK.

Funkcjonariusze/prokurator: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 12 VI 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 387/47.

JAROSZ STANISŁAW

s. Marcina, ur. 16 XII 1922 r. w Leżajsku, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w organizacji Polski Związek Powstańczy na terenie powiatu Łańcut; udział w wykonywaniu wyroków śmierci na milicjantach, współpracownikach UB i pospolitych przestępcach.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Gajda Władysław, Barski Filip, Tromcik Antoni, Krawczyński R. (brak pełnego imienia), Walczak Andrzej, Śliwa Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Pietrzak Stanisław, Tadkowski Franciszek.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 5 XI 1949 r. – 15 lat (dwukrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 745/49.

KABALA STANISŁAW

s. Franciszka, ur. 24 X 1926 r. w Tarnawie Górnej, powiat Lesko.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ, Antoniego Żubryda, ps. „Żubryd”, na terenie powiatu Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Popow Wiktor, Kot Teofil, Nowakowski (Zdzisław?), Zaniewski (imię nieznane), Mickiewicz (imię nieznane), Stępień Stefan, Węglarz Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Mikitowicz Konstanty, Bereźniak Antoni.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 25 IX 1947 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 93/48.

KASZOWSKI EUGENIUSZ

s. Jakuba, ur. 25 VI 1916 r. w Jasionce, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w oddziale NOW na terenie powiatu Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 12 III 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 128/49.

KISIEL ROMAN

s. Walentego, ur. 1 VII 1916 r. w Bystrowicach, powiat Jarosław.

Zarzut: kierowanie organizacją Polskie Powstańcze Siły Zbrojne na terenie województw: rzeszowskiego i łódzkiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Krawczyk Franciszek, Hofman (imię nieznane), Jędrys Stanisław, Szapski Stefan, Budarz Kazimierz, Kobylec Mieczysław, Kieres Zygmunt, Ber Janusz, Wawrzyniak Tadeusz, Zybura Kazimierz, Rybak Józef, Broniarz Stanisław, Dąbrowski Jerzy, Dziarnowski Wacław, Drabik Henryk, Sieracki Wacław, Wleciał Witold, Lech Eustachy, Dziubiński Stefan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; sędzia: Sabka Franciszek; ławnik: Mikulski Stefan.

Prokurator: Walicki Antoni.

Data i wysokość wyroku: 5 IV 1953 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 40/53.

KISIELEWSKI STANISŁAW

s. Zygmunta, ur. 12 I 1924 r. w Skołoszowie, powiat Jarosław.

Zarzut: działalność w oddziale polskiej samoobrony przeciwko UPA w powiecie Jarosław, pod dowództwem Ludwika Reichla, ps „Podhalański”.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Serafin Zdzisław, Śliwa Stanisław, Maj Józef, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Panas Zygmunt; ławnicy: Szymański Józef, Pabich Mieczysław.

Prokurator: Zakrzewski Wojciech.

Data i wysokość wyroku: 23 II 1951 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 89/51.

KLIMEK BENEDYKT

s. Wincentego, ur. 15 XII 1889 r. w Krakowie.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Krosno.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Rajchel Zbigniew, Radzik Józef.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 7 V 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 152/48.

KLIN KAROL

s. Józefa, ur. 29 X 1921 r. w Chodaczowie, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale, Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatów: Jarosław i Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kowalczyk Adam, Kałużny Stefan, Stokłosa Marian, Salamon Wacław, Rogalski Stefan, Lis Kazimierz, Jeż Stanisław, Derkacz Michał, Dudek Jan, Twardowski Alfred.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Tasiemski Kazimierz; ławnicy: Jakubiak Józef, Garczyk Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 3 XII 1948 r. - kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 431/48.

KOBA WŁADYSŁAW

s. Józefa, ur. 8 I 1914 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: kierowanie organizacją WiN w Inspektoracie „Wschód’ (powiaty: Przemyśl, Jarosław, Lubaczów i Przeworsk); kierowanie organizacją WiN w Okręgu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; sędzia: Skup Tomasz; ławnik: Piulera Stanisław.

Prokurator: Barski Filip.

Data i wysokość wyroku: 21 X 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 248/48.

KOCAJ MARIAN

s. Antoniego, ur. 15 X 1921 r. w Harcie, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w organizacji BCh na terenie powiatów: Rzeszów i Brzozów; kierowanie placówką LSB i Oddziałem Specjalnym LSB w Błażowej (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: Gomulski Edward.

Data i wysokość wyroku: 25 IV 1951 r. – 15 lat (dwukrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: 186/51.

KOCYŁOWSKI KAZIMIERZ

s. Michała, ur. 27 VII 1925 r. w Samborze.

Zarzut: dezercja z posterunku milicji w Woli Michowej (powiat Lesko); działalność w oddziale NSZ, Stanisława Kossakowskiego, a następnie Antoniego Żubryda, ps. „Żubryd”, na terenie powiatu Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I-II proces: Babula (imię nieznane), Kolwiński (imię nieznane), Popow Wiktor, Pawłowski (imię nieznane), Osetek Józef, Suski Józef, Mederer Florian, Stokłosa Marian, Matkowski Cezary.

Skazany przez sąd w składzie:

I proces: przewodniczący: Białek Zygmunt; ławnicy: Sowiński Wincenty, Kubicki Kazimierz.

Prokurator: I proces: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: I proces: 5 III 1947 r. – 15 lat (trzykrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat; NSW przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia, z powodu „błędnego zastosowania ustawy o amnestii”.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Lubaczewski Jan; ławnicy: Pawlak Edmund, Jakomulski Feliks.

Prokurator: II proces: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: II proces: 23 V 1947 r. – kara śmierci; prezydent zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 74/47; Sr. 410/47.

KONDRAT EMIL

s. Franciszka, ur. 1 IX 1914 r. w Ciemiężycach, powiat Przemyślany.

Zarzut: działalność w oddziale NOW, Józefa Zadzierskiego, ps. „Wołyniak” na terenie powiatu Łańcut; współudział w zastrzeleniu żołnierza sowieckiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Tromcik Antoni, Kałużny Stefan, Knych Edward, Napora Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Rydzowski Wacław, Kneblewicz Lucjan.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 25 III 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 197/49.

KORNAGA JAN

s. Jana, ur. 14 I 1919 r. w Lubaczowie.

Zarzut: udział w zasadzce na żołnierzy sowieckich, w wyniku której zginęło sześciu czerwonoarmistów (droga Żuków-Cieszanów, pow. Lubaczów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Gwizdała Stanisław, Garlicki Tadeusz, Śliwa Stanisław, Elceser Stanisław, Walczak Andrzej, Witek Władysław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Kubicki Zygmunt, Krupacz Jakub.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 20 XII 1949 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW na podstawie amnestii z 22 II 1947 r. oraz wniosku rewizyjnego NPW i skarg obrońców; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 840/49.

KOSTECKI KAZIMIERZ

s. Mariana, ur. 27 II 1917 r. w Stanisławowie.

Zarzut: działalność w AK; przynależność do organizacji WiN na terenie powiatów: Tomaszów Lubelski i Lubaczów (komendant rejonu V); kierowanie akcją rozbicia więzienia PUBP w Tomaszowie Lubelskim (13 XI 1945 r.), podczas której uwolniono 57 więźniów i zastrzelono wartownika; wydawanie wyroków na konfidentów UB i pospolitych przestępców.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Stasiak Marian, Migielski Ludwik, Żurkowski Michał, Walkowski Zbigniew, Rozpara Eugeniusz, Świderski Wacław, Radecki Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; ławnicy: Balicki Kazimierz, Cabaj Stanisław.

Prokurator: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: 29 VII 1947 r. – 15 lat (sześciokrotna (!) cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 586/47.

KOSZELA JÓZEF

s. Szczepana, ur. 3 XI 1909 r. w Krasnem, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w AK; zastrzelenie dwóch żołnierzy sowieckich w Krasnem (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Mercik Stanisław; sędziowie: Buczkowski Mieczysław, Myrlak-Dąbrowski Bolesław.

Prokurator: Węglarz Stanisław.

Data i wysokość wyroku: 8 V 1946 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: R. 301/46.

KOZIARA MIECZYSŁAW

s. Władysława, ur. 10 VIII 1922 r. w Grodzisku Dolnym, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatów: Jarosław, Przeworsk, Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Barski Filip, Lis Kazimierz, Bereś Henryk.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Jędrzejewski Jan, Ignasiak Stefan.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 20 IX 1948 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 736/48.

KRZYWONOS JÓZEF

s. Wincentego, ur. 17 I 1906 r. w Głuchowie, powiat Łańcut.

Zarzut: kierowanie organizacją Brygady Wywiadowcze na terenie powiatu Nisko.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; asesor: Panas Zygmunt; ławnik: Pietrzak Mieczysław.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 31 V 1947 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 327/47.

KRZYŻANOWSKI EDMUND

s. Adama, ur. 7 XI 1914 r. w Żurawcach, powiat Rawa Ruska.

Zarzut: działalność w AK; zastrzelenie nieznanego podoficera WP w Rudzie Różanieckiej (powiat Lubaczów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Andrzejewski Jan, Barski Filip, Piętek Józef, Radzik Ludwik, Witek Władysław, Elceser Stanisław, Spychalski Czesław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Kornak Mieczysław, Bujak Henryk.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 20 IX 1949 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 590/49.

KUDRAŃSKI BRONISŁAW

s. Andrzeja, ur. 18 II 1915 r. w Cieszacinie Małym, powiat Jarosław.

Zarzut: działalność w oddziale zbrojnym Karola Urbana na terenie powiatu Jarosław; współudział w zastrzelenie funkcjonariusza UB z Wadowic, Józefa Kociuby (Ożańsk, pow. Jarosław).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Partyka Władysław, Barski Filip, Stępień Stefan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Sznepf Oswald; ławnicy: Walczak Kazimierz, Barański Aleksander.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 22 VI 1948 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 495/48.

KUŚNIERZ TEOFIL

s. Pawła, ur. 1 I 1914 r. w Kielnarowej, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w oddziale AK, Józefa Witka, ps. „Pancerny”, a następnie Andrzeja Szczypty, ps. „Zenit”.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Rusin Tadeusz, Kantor Władysław, Śliwa Stanisław, Osiurak Michał, Witek Kazimierz, Bernat Kazimierz, Zakrzewski Wojciech.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Wierańsk Józef, Maciaszek Benon.

Prokurator: Turkiewicz Eugeniusz.

Data i wysokość wyroku: 24 VIII 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 423/50.

LITWIN FRANCISZEK

s. Jana, ur. 18 VIII 1896 r. w Błażowej, powiat Rzeszów.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie gmin Głogów i Trzebownisko (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Świderski Wacław, Mazur Józef, Migielski Ludwik, Rajchel Zbigniew, Małaczyński Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Wałczak Kazimierz, Frączkowski Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan, Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 26 IV 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 36/48.

LIWO MIECZYSŁAW

s. Józefa, ur. 18 VIII 1914 r. w Mielcu.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie Rzeszowa (w tym wywiadem).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Sobiłło Janusz, Świderski Wacław, Matkowski Cezary, Mazur Józef, Zawadzki Feliks, Młynarski Ryszard, Rajchel Zbigniew, Grajnert Ryszard.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Wałczak Kazimierz, Frączkowski Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan, Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 26 IV 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 36/48.

ŁABAJ WŁADYSŁAW

s. Jana, ur. 22 II 1925 r. w Sędziszowie, powiat Dębica.

Zarzut: działalność w AK i organizacji WiN na terenie powiatu Dębica; zastrzelenie funkcjonariusza UB, Wojciecha Stręka (Świlcza, pow. Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Dębicki Zygmunt, Czajka Jan, Grela Zenon, Szapski Stefan, Radzimierski Henryk, Zakrzewski Wojciech.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Sieracki Władysław; ławnicy: Sochacki Roman, Sowiński Franciszek.

Prokurator: Grela Zenon.

Data i wysokość wyroku: 14 II 1952 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 30/52.

MAJCHER MIECZYSŁAW

s. Wojciecha, ur. 3 XII 1926 r. w Rudniku n./Sanem, powiat Nisko.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatów: Łańcut, Przeworsk, Jarosław i Nisko.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kałużny Stefan, Stokłosa Marian, Muszka (brak imienia), Lis Kazimierz, Jeż Stanisław, Rybiński Bohdan, Bereś Henryk.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Tasiemski Kazimierz; ławnicy: Jakubiak Józef, Garczyk Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 3 XII 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 431/48.

MANDZELEWSKI FRANCISZEK

s. Jana, ur. 29 I 1908 r. w Mrzygłodzie, powiat Sanok.

Zarzut: działalność w AK i oddziale NSZ w Mrzygłodzie, powiat Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Garlicki Tadeusz, Śliwa Stanisław, Fugas Józef.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Grobania Julian, Szot Stanisław.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 25 VIII 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 414/50.

MASŁYK HENRYK

s. Piotra, ur. 16 X 1920 r. w Orzechówce, powiat Brzozów.

Zarzut: działalność w oddziale poakowskim na terenie powiatu Brzozów; współudział w zastrzeleniu ppor. UB, Władysława Tereszkiewicza i kpr. MO, Jana Kuźniara.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Wojciechowski Kazimierz, Warchoł Józef, Barski Filip, Garlicki Tadeusz, Kłonicki Stanisław, Spychalski Czesław, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Wąsikiewicz Józef; ławnicy: Pankiewicz Franciszek, Rząsa Tadeusz.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 10 II 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 60/50.

MATIAS WŁADYSŁAW

s. Józefa, ur. 27 I 1952 r. w Stanisławowie.

Zarzut: działalność w oddziale NOW na terenie powiatu Jarosław; zastrzelenie komendanta powiatowego milicji w Tywoni (powiat Jarosław), Józefa Kosika.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I proces: Pierzgała Bogdan, Biela Tadeusz, Klimek Mieczysław, Wolińska Helena, Grela Zenon, Dziarnowski Wacław, Budarz Kazimierz, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

I proces: przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Zachłod Rafał, Źrebiec Jan.

Prokurator: I proces: Mielczarek Jerzy.

Data i wysokość wyroku: I proces: 29 V 1953 r. – kara śmierci; NSW uchylił wyrok, uwzględniając skargę rewizyjną obrońcy.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Wleciał Witold; ławnicy: Lewandowski Kazimierz, Bubel Władysław.

Data i wysokość wyroku: II proces: 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 157/53.

MATUŁA ZENON

s. Filipa, ur. 13 II 1926 r. w Sokołowie Małopolskim, powiat Kolbuszowa.

Zarzut: działalność w AK i w oddziale NOW na terenie powiatu Kolbuszowa.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Suduł Michał, Śliwa Stanisław, Garlicki Tadeusz, Łukowicz Wincenty, Pokora Zenon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Gierlicz Feliks, Węglarz Józef.

Prokurator: Zakrzewski Wojciech.

Data i wysokość wyroku: 30 VIII 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 426/50.

MAZUR EDWARD

s. Konstantego, ur. 19 I 1924 r. w Futomie, powiat Rzeszów.

Zarzut: udział w wykonaniu wyroku śmierci na burmistrzu Błażowej, Stanisławie Marczaku.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Siwecki Michał, Barski Filip, Witek Kazimierz, Garlicki Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Waszkiewicz Józef; ławnicy: Korczak Stanisław, Zawodniak Czesław.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 673/49.

MEY’R TADEUSZ

s. Karola, ur. 16 XI 1914 r. we Lwowie.

Zarzut: działalność w oddziale NOW, Józefa Zadzierskiego, ps. „Wołyniak” na terenie powiatu Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Ciastoń Mieczysław, Kałużny Stefan, Barski Filip, Dudek Jan, Chudzik Aleksander, Nowowiejski Kazimierz, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – dożywocie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

MIGAŁA BRONISŁAW

s. Wojciecha, ur. 9 X 1922 r. w Będziemyślu, powiat Dębica.

Zarzut: współudział w zamachach na funkcjonariuszy MO na terenie powiatu Rzeszów (zginęli: komendant posterunku w Racławówce - Władysław Stachowicz i milicjant Walenty Kaszuba z posterunku w Zgłobniu).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Teleśnicki Z. (brak pełnego imienia).

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Ołyński Norbert; ławnicy: Pinkowski Józef, Zieliński Stanisław.

Prokurator: Pełeński Roman.

Data i wysokość wyroku: 17 V 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 307/47.

MIŚ STANISŁAW

s. Macieja, ur. 5 VIII 1907 r. w Świlczy, powiat Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Teleśnicki Z. (brak pełnego imienia).

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Ołyński Norbert; ławnicy: Pinkowski Józef, Zieliński Stanisław.

Prokurator: Pełeński Roman.

Data i wysokość wyroku: 17 V 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 307/47.

MOSKAL KAZIMIERZ

s. Jana, ur. 28 I 1915 r. w Pilchowie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Nisko.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Radzik Józef, Krysa Kazimierz, Zawisza Piotr, Lisowski Bogdan, Zugaj Jan, Sikora Władysław, Sobiłło Janusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Patyna Stanisław, Witek Mieczysław.

Prokurator: Lech Eustachy.

Data i wysokość wyroku: 7 VI 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 300/48.

MOŻDŻEŃ ANDRZEJ

s. Jakuba, ur. 16 XI 1914 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: 89 pkt a w związku z art. 86 § 2 KKWP; 28 w związku z art. 225 § 1; 90 KKWP.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 30 IV 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 248/49.

NABOŻNY FRANCISZEK

s. Wojciecha, ur. 24 IX 1920 r. w Głogowie, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Zawadzki Józef, Rajchel Zbigniew, Matkowski Cezary, Radzik Józef, Schönborn Ludwik, Janiszewski Kazimierz, Świderski Wacław, Paszuda Bronisław, Małaczyński Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Wałczak Kazimierz, Frączkowski Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan, Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 26 IV 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; dożywotnie więzienie; zmarł w więzieniu.

Sygnatura akt: Sr. 36/48.

NIEMCZYK EDMUND

s. Michała, ur. 16 I 1922 r. w Jaćmierzu, powiat Sanok.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale Waleriana Ciupy, ps. „Warda” na terenie powiatu Sanok.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Tiszcz Antoni, Garlicki Tadeusz, Grela Zenon, Fugas Józef, Klimkowski Aleksander, Wolicki Antoni, Giebutowski Jan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Pociask Marian, Babiak Jerzy.

Prokurator: Tomaszewski Tadeusz.

Data i wysokość wyroku: 23 XI 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 601/50.

OPIAT JÓZEF

s. Jana, ur. 28 XI 1913 r. w Lubaczowie.

Zarzut: udział w zasadzce na żołnierzy sowieckich, w wyniku której zginęło sześciu czerwonoarmistów (droga Żuków-Cieszanów, pow. Lubaczów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Witek Władysław, Garlicki Tadeusz, Śliwa Stanisław, Pazdra Adam, Elceser Stanisław, Walczak Andrzej.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Kubicki Zygmunt, Krupacz Jakub.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 20 XII 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 840/49.

OWOC STANISŁAW

s. Jana, ur. 16 V 1922 r. w Orzechówce, powiat Brzozów.

Zarzut: działalność w oddziale poakowskim na terenie powiatu Brzozów; współudział w zastrzeleniu ppor. UB, Władysława Tereszkiewicza i kpr. MO, Jana Kuźniara.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Borzęcki Bronisław, Barski Filip, Garlicki Tadeusz, Golema Michał, Południak Leonard, Kłonicki Stanisław, Spychalski Czesław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Wąsikiewicz Józef; ławnicy: Pankiewicz Franciszek, Rząsa Tadeusz.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 10 II 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 60/50.

OŻÓG JAN

s. Antoniego, ur. 15 IV 1920 r. w Nienadówce, powiat Kolbuszowa.

Zarzut: działalność w AK na terenie powiatu Kolbuszowa.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kuna Franciszek, Garlicki Tadeusz, Baran Józef, Elceser Stanisław, Klimkowski Aleksander, Pokora Zenon, Grela Zenon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Wleciał Witold, Świętek Julian.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 13 I 1951 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 1/51.

PAPUGA EDWARD

s. Piotra, ur. 18 III 1925 r. w Chłopach, powiat Rudki.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatów: Przeworsk, Łańcut, Jarosław.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Perliga Józef, Barski Filip, Wróbel Józef, Mitko Wacław, Tomaszewski Józef, Chudzik Aleksander, Nowowiejski Kazimierz, Śliwa Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Waszkiewicz Józef; ławnicy: Meller Tadeusz, Woźniak Lucjan.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 21 XI 1949 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 793/49.

PARYS FRANCISZEK

s. Karola, ur. 3 XII 1924 r. w Ostrowach Tuszowskich, powiat Kolbuszowa.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale Jana Totha, ps. „Mewa” na terenie powiatu Nisko.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Budarz Kazimierz, Twardowski Alfred, Stokłosa Marian, Krawczyński R. (brak pełnego imienia), Bajda Tadeusz, Knych Edward, Lech Stanisław, Lis Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Borowski Aleksander; ławnicy: Harabasz Jan, Barański Aleksander.

Prokurator: Lech Stanisław.

Data i wysokość wyroku: 12 IV 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 123/48.

PAULO KAZIMIERZ

s. Józefa, ur. 17 I 1925 r. w Dobrzanach, powiat Gródek Jagielloński.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ, pod dowództwem nieznanego „Mściciela”, a następnie Józefa Kurasia, ps. „Ogień” na terenie województw: rzeszowskiego i krakowskiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Śliwa Stanisław, Grela Zenon, Zarzycki Józef.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Kominiak Ryszard, Boluk Wacław.

Prokurator: Gomulski Edward.

Data i wysokość wyroku: 26 II 1951 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 79/51.

PIECHOTA STANISŁAW

s. Jana, ur. 2 V 1916 r. w Ostrowach Tuszowskich, powiat Kolbuszowa.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ, Wojciecha Lisa, ps. „Lis” na terenie powiatu Mielec.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Paśkowicz Władysław, Grela Zenon, Pokora Zenon, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Mróz Teodor, Maksimiuk Józef.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 14 XII 1950 r. – dożywocie (trzykrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 654/50.

PLEŚNIAK TADEUSZ

s. Tomasza, ur. 14 VIII 1912 r. w Rudniku n./Sanem, powiat Nisko.

Zarzut: działalność w AK i w organizacji WiN (dowódca placówki, kierownik zespołu redakcyjnego biuletynu „Ku Wolności”, szef propagandy Okręgu WiN Rzeszów, zastępca prezesa Okręgu WiN Rzeszów); kierowanie wywiadem w Okręgu WiN Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Maur Stefan, Olecyk Stanisław, Sobiłło Janusz, Matkowski Cezary, Barski Filip, Mazur Józef, Radzik Ludwik, Świderski Wacław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Kołtowski Eugeniusz, Grabowski Stanisław.

Prokurator: Napora Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 8 IX 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 375/48.

PORADA EUGENIUSZ

s. Wincentego, ur. 15 XI 1924 r. w Rzeszowie.

Zarzut: działalność w oddziale Franciszka Rejmana na terenie powiatu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Witek Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Ołyński Norbert; ławnicy: Markocki Józef, Galara Stanisław.

Prokurator: Węglarz Stanisław.

Data i wysokość wyroku: 1 II 1947 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 7/47.

POZNAŃSKI TADEUSZ

s. Kornela, ur. 7 III 1918 r. w Pantalowicach powiat Przeworsk.

Zarzut: działalność w organizacji Lwowskie Dzieci Zgrupowania „Warta”, na terenie powiatów: Jarosław i Przeworsk.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Wróbel Józef, Barski Filip, Mazur Józef, Lis Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Stoiński Zygmunt, Kasperek Alojzy.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 2 XII 1948 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 612/48.

PREIDL JAN

s. Stanisława, ur. 3 V 1913 r. w Drohobyczu.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN w powiecie Brzozów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I-II proces: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: I-II proces: brak danych.

Prokurator: I-II proces: brak danych.

Data i wysokość wyroku: I proces: 24 XII 1947 r. – kara śmierci; wyrok uchylony przez NSW, a sprawa skierowana do ponownego rozpatrzenia.

Data i wysokość wyroku: II proces: 2 IX 1948 r. – dożywotnie więzienie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 1016/47; Sr. 317/48.

PRĘDKIEWICZ JAN

s. Jakuba, ur. 1 X 1897 r. w Samborze.

Zarzut: kierowanie informacją w organizacji WiN na terenie powiatu Jarosław (wywiad i kontrwywiad).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Borowski Aleksander; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 22 VI 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 347/48.

PUCHAŁA EDWARD

s. Wincentego, ur. 29 VI 1921 r. w Przybyszówce, powiat Rzeszów.

Zarzut: udział w wykonaniu wyroków śmierci na pełnomocnikach reformy rolnej: Władysławie Kornaku (Dąbrowa, powiat Rzeszów), Stanisławie Ossaku (Świlcza, powiat Rzeszów) i Zenonie Kondraszczuku.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Trela Mieczysław, Barski Filip, Śliwa Stanisław, Rusin Tadeusz, Witek Kazimierz, Spychalski Czesław, Paściak Jan, Osiurak Michał.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Hubiński Stanisław, Pieroszczuk Henryk.

Prokurator: Spychalski Czesław.

Data i wysokość wyroku: 17 III 1950 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 142/50.

PYRZYK WŁADYSŁAW

s. Stanisława, ur. 19 X 1920 r. w Sąsiadowicach, powiat Sambor.

Zarzut: udział, w ramach AK, w akcjach przeciwko MO; udział w zasadzce na eskortę rekrutów do WP, w wyniku której zginął funkcjonariusz MO, Władysław Marciniec (las Trzebuska, pow. Rzeszów); wykonanie wyroku śmierci na funkcjonariuszu UB, Edwardzie Misiaku (Nienadówka, pow. Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Gąsewicz Adam, Grela Zenon, Pokora Zenon, Elceser Stanisław, Klimkowski Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Wleciał Witold, Świętek Julian.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 13 I 1951 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 1/51.

REICHEL LUDWIK

s. Wojciecha, ur. 14 XII 1903 r. w Brzozowie.

Zarzut: działalność w AK na terenie powiatu Jarosław; kierowanie poakowskim oddziałem samoobrony przeciw UPA w Szówsku (powiat Jarosław); udział w potyczce z żołnierzami ACz w Szówsku, w wyniku czego 14 z nich zginęło.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Bajowski Michał, Partyka Władysław, Barski Filip, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Waszkiewicz Aleksander; ławnicy: Parcza Józef, Prochał Józef.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 31 III 1950 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 102/50.

REJMAN TADEUSZ

s. Michała, ur. 10 IV 1920 r. w Brzózie Stadnickiej, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w oddziale NOW, Józefa Zadzierskiego, ps. „Wołyniak” na terenie powiat Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Uljasz Zenon, Matkowski Cezary, Barski Filip, Henkel Korneliusz, Gwóźdź Czesław, Sikora Józef, Twardowski Alfred, Mederer Florian, Radzik Ludwik, Walczak Andrzej.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Sznepf Oswald; ławnicy: Cytrycki Mieczysław, Fijołek Zenon.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 6 XII 1948 r. – 15 lat (dwukrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 962/48.

RÓG STANISŁAW

s. Franciszka, ur. 16 IV 1921 r. w Montague, Massachusets (USA).

Zarzut: działalność w oddziale AK, Feliksa Olecha (placówka Wielopole Skrzyńskie, powiat Dębica); zastrzelenie sekretarza PPR w gminie Wielopole Skrzyńskie, Józefa Budziwojskiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Śliwa Stanisław, Łojek Kazimierz, Moskal Marian, Walczak Andrzej, Grela Zenon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Milczarek Jan, Matuszewski Tadeusz.

Prokurator: Nakonieczny Edmund.

Data i wysokość wyroku: 31 X 1950 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 555/50.

RYDZOWSKI JAN

s. Józefa, ur. 11 I 1923 r. w Książnicach, powiat Mielec.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ, Wojciecha Lisa ps. „Lis” na terenie powiatu Mielec.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Siwiec Jan, Motkowicz Jan, Nowak Tadeusz, Kordziński Ludwik, Piątek Władysław, Jeż Stanisław, Czech Jan, Lech Eustachy, Jarosz Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Jęczmyk Edward; ławnicy: Mąka Antoni, Szatkowski Henryk.

Prokurator: Lech Eustachy.

Data i wysokość wyroku: 13 III 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 150/48.

RZĄSA LEOPOLD

s. Józefa, ur. 15 XII 1910 r. w Drabiniance, powiat Rzeszów.

Zarzut: kierowanie informacją w Okręgu WiN Rzeszów; kierowanie organizacją WiN w Okręgu Rzeszów (zastępca).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; sędzia: Skup Tomasz; ławnik: Piulera Stanisław.

Prokurator: Barski Filip.

Data i wysokość wyroku: 21 X 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 248/48.

RZĄSA TADEUSZ

s. Antoniego, ur. 30 IV 1920 r. w Błażowej, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w AK; napad na posterunek MO w Hyżnem, powiat Rzeszów – śmierć dwóch milicjantów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I-II proces: Barski Filip, Nowowiejski Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

I proces: przewodniczący: Kluza Kazimierz; ławnicy: Wróbel Stanisław, Wijałkowski Bronisław.

Prokurator: I proces: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: I proces: 10 III 1949 r. – dożywotnie więzienie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat; skarga rewizyjna WPR w Rzeszowie.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Augustynowicz Władysław, Głowacki Konrad.

Prokurator: II proces: Garlicki Tadeusz.

Data i wysokość wyroku: II proces: 8 X 1949 r. – kara śmierci; stracony

Sygnatura akt: Sr. 1023/48; Sr. 692/49.

RZUCEK JAN

s. Franciszka, ur. 20 XII 1914 r. w Trzebownisku, powiat Rzeszów.

Zarzut: przynależność do AK; działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Rzeszów; próba zastrzelenia Michała Hermińskiego w Staromieściu (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Nagajewski Jerzy, Szryński Jan, Śliwa Stanisław, Woliński Edward, Nowowiejski Kazimierz, Podstawski Leon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Panas Zygmunt; ławnicy: Miszkurka Kazimierz, Małej Bronisław.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 6 III 1950 r. – 13 lat więzienia (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 2 VIII 1945 r. i 22 II 1947 r.; 12,5 lat.

Sygnatura akt: Sr. 64/50.

SADOWSKI HENRYK

s. Józefa, ur. 21 VII 1927 r. w Zmiennicy, powiat Brzozów.

Zarzut: działalność w AK w powiecie Brzozów; współudział w zastrzeleniu ppor. UB, Władysława Tereszkiewicza i kpr. MO, Jana Kuźniara

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kłonicki Stanisław, Zalewski (brak imienia), Chmielewski Edward, Spychalski Czesław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Wąsikiewicz Józef; ławnicy: Pankiewicz Franciszek, Rząsa Tadeusz.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 10 II 1950 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 60/50.

SĄSIADEK JAN

s. Józefa, ur. 18 XI 1919 r. w Ropczycach.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Dębica; kierowanie Strażą przy Radzie WiN Dębica; współudział w zastrzeleniu wójta gminy Dębica, Henryka Dybowskiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kłek Bolesław, Barski Filip, Radzik Ludwik, Mederer Florian. Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Słowik Mieczysław; ławnicy: Chabior Mieczysław, Misek Józef.

Prokurator: Lech Eustachy.

Data i wysokość wyroku: 11 IV 1949 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 214/49.

SIWAK JAN

s. Jana ur. 10 V 1913 r. w Dąbrówce Tuchowskiej, powiat Tarnów.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie powiatów: Jasło i Tarnów; udział w wykonaniu wyroków śmierci na dwóch funkcjonariuszach UB w Ryglicach, powiat Tarnów (jesień 1945 r.).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Grębowiec Stanisław, Śliwa Stanisław, Turski Julian, Kopiński Władysław, Radzik Ludwik, Mederer Florian, Napora Kazimierz, Barski Filip.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Midura Franciszek; ławnicy: Harabasz Jan, Barański Aleksander.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 16 IV 1948 r. – dożywocie; (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat..

Sygnatura akt: Sr. 202/48.

SKÓRA JAN

s. Władysława, ur. 9 XII 1906 r. w Jeleśni, powiat Żywiec.

Zarzut: przechowywanie broni Inspektoratu NOW „Hanka” (powiaty: Przeworsk, Łańcut, Nisko).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Pierzgała Bogdan, Stefaniak Edward, Kałużny Stefan, Barski Filip, Paluch Teofil, Marciniak Zygmunt, Nowowiejski Kazimierz, Chudzik Aleksander, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

SOCHAŃSKI KAZIMIERZ

s. Piotra, ur. 15 V 1900 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: kierowanie wywiadem i organizacją WiN na terenie powiatu Przemyśl (zastępca).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Sznepf Oswald; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 18 V 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 333/48.

SROKA EUGENIUSZ

s. Wojciecha, ur. 19 VII 1920 r. w Błędowej Tyczyńskiej, powiat Rzeszów.

Zarzut: udział w wykonaniu wyroku śmierci na burmistrzu Błażowej, Stanisławie Marczaku.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Kantor Władysław, Grela Zenon, Rawicki Leopold, Jadaczak Bolesław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Soja Kazimierz, Kuchyrczyk Antoni.

Prokurator: Wolicki Antoni.

Data i wysokość wyroku: 14 I 1953 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 410/52.

STANOWSKI TADEUSZ

s. Jana, ur. 10 I 1920 r. w Ożańsku, powiat Jarosław.

Zarzut: działalność w oddziale poakowskim na terenie powiatu Jarosław; udział w zastrzeleniu funkcjonariusza UB w Jarosławiu, Romana Cebulaka (Wierzbna, pow. Jarosław).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Oryczak Marian, Dereń Stanisław, Maj Józef, Śliwa Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Chwałek Zygmunt, Gajewski Władysław.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 26 X 1949 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 740/49.

STEC LEON

s. Józefa, ur. 31 V 1888 r. w Korczynie, powiat Krosno.

Zarzut: kierowanie informacją WiN i organizacją WiN na terenie powiatu Krosno.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Borowski Aleksander; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 7 V 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 152/48.

STĘGA BRONISŁAW

s. Franciszka, ur. 28 III 1919 r. w Krasnem, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w AK; zastrzelenie w 1945 r. 3 żołnierzy sowieckich w Krasnem, powiat Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Mercik Stanisław; sędziowie: Buczkowski Mieczysław, Myrlak-Dąbrowski Bolesław.

Prokurator: Węglarz Stanisław.

Data i wysokość wyroku: 8 V 1946 r. – kara śmierci, stracony.

Sygnatura akt: Sr. 301/46.

STOCKI KAZIMIERZ

s. Michała, ur. 16 III 1922 r. we Lwowie.

Zarzut: działalność w organizacji NOW na terenie powiatu Łańcut; udział w potyczce z żołnierzami NKWD pod Kuryłówką (powiat Łańcut); zastrzelenie Marii Gielecińskiej podejrzanej „o działalność ukraińsko-nacjonalistyczną”.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Budarz Kazimierz, Rejment Stanisław, Barski Filip, Kałużny Stefan, Twardowski Alfred, Chudzik Aleksander, Gwóźdź Czesław, Radzik Ludwik, Nowowiejski Kazimierz, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – dożywotnie więzienie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

STRĄCZAK WŁADYSŁAW

s. Jana, ur. 27 VI 1908 r. (brak danych o miejscu urodzenia).

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Krosno.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Borowski Aleksander; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 7 V 1948 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 152/48.

SZCZEPKOWSKI STANISŁAW

s. Kazimierza, ur. 30 X 1903 r. w Stanisławowie.

Zarzut: współpraca z oddziałem Antoniego Żubryda, ps. „Żubryd”; współudział w zastrzeleniu 3 żołnierzy ACz, dokonujących gwałtów i rabunków w Strachocicach (powiat Sanok).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Grela Zenon, Giebułtowski Jan, Jędrys Stanisław, Sieracki Władysław, Lech Eustachy, Panas Zygmunt.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Nowak Ernest, Kowolik Norbert.

Prokurator: Mielczarek Jerzy.

Data i wysokość wyroku: 28 I 1953 r. - 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 19/53.

SZCZYPTA ANDRZEJ

s. Józefa, ur. 14 X 1923 r. w Wojnarowej, powiat Nowy Sącz.

Zarzut: działalność w oddziale Józefa Kurasia, ps. „Ogień”, na terenie województw: rzeszowskiego i krakowskiego; zastrzelenie Marii Barasiak w Starym Sączu i Kazimiery Cabała w Przyszowej (powiat Limanowa); udział w potyczce z WP i ACz w czasie, której zginął oficer ACz.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I proces: Krzapik Stanisław, Barski Filip, Śliwa Stanisław, Szapski Stefan, Garlicki Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

I proces: przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Skup Tomasz, Dybek Stanisław.

Prokurator: I proces: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: I proces: 27 I 1950 r. – kara śmierci; NSW uchylił wyrok na wniosek rewizyjny NPW i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: II proces: Krzapik Stanisław, Barski Filip, Śliwa Stanisław, Szapski Stefan, Garlicki Tadeusz, Waleran Andrzej.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Wójcikowski Czesław, Żurawski Władysław.

Prokurator: II proces: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: II proces: 15 V 1950 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie

Sygnatura akt: Sr. 753/49; Sr. 255/50.

SZECHYŃSKI WŁADYSŁAW

s. Michała, ur. 2 VII 1905 r. we Lwowie.

Zarzut: kierowanie informacją w organizacji WiN na terenie powiatu Przemyśl; kierowanie organizacją WiN w Inspektoracie „Wschód’ (powiaty: Przemyśl, Jarosław, Lubaczów i Przeworsk).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Sznepf Oswald; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 18 V 1948 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie; zmarł w więzieniu.

Sygnatura akt: Sr. 333/48.

SZWEDO MICHAŁ

s. Józefa, ur. 10 X 1925 r. w Nowej Rudzie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: działalność w oddziale NSZ na terenie powiatów: Tarnobrzeg, Nisko i Kraśnik.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Tomaszewski Józef, Chlebociński Kazimierz, Barski Filip, Bożek Beniamin, Nowowiejski Kazimierz, Garlicki Tadeusz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Panas Zygmunt; ławnicy: Herman Józef, Rzemek Bolesław.

Prokurator: Klimkowski Aleksander.

Data i wysokość wyroku: 10 VI 1949 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 371/49.

ŚWIDER STANISŁAW

s. Michała, ur. 28 IX 1920 r. w Woliczce, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w AK; współudział w zastrzeleniu pełnomocnika reformy rolnej w majątku Dąbrowa (powiat Rzeszów), Władysława Kornaka; współudział w zastrzeleniu komendanta posterunku milicji w Racławówce (powiat Rzeszów), Władysława Stachowicza i milicjanta ze Zgłobnia (powiat Rzeszów), Walentego Kaszuby.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Ołyński Norbert; ławnicy: Pinkowski Józef, Zieliński Stanisław.

Prokurator: Pełeński Roman.

Data i wysokość wyroku: 17 V 1947 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 307/47.

TADLA HENRYK

s. Stanisława, ur. 20 III 1923 r. w Hucisku Jawornickim, powiat Przeworsk.

Zarzut: działalność w organizacji Polskie Powstańcze Siły Zbrojne na terenie województwa rzeszowskiego; dezercja z UB Dębica.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Witek Władysław, Magalski Zygmunt, Kobylec Mieczysław, Rybak Józef, Dąbrowski Jerzy, Sieracki Wacław, Wleciał Witold, Lech Eustachy, Dziubiński Stefan, Budarz Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Sabka Franciszek, Mikulski Stefan.

Prokurator: Walicki Antoni.

Data i wysokość wyroku: 5 IV 1953 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 12 lat.

Sygnatura akt: Sr. 40/53.

TKACZ JAN

s. Feliksa, ur. 17 XII 1913 r. w Ryszkowej Woli, powiat Jarosław.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN w Grodzisku Dolnym, powiat Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Bazaniak Zygmunt, Szapski Stefan, Kazanowski Władysław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 23 X 1952 r. - kara śmierci; Rada Państwa zamieniła karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 328/52.

TOMASZEWSKI EUGENIUSZ

s. Józefa, ur. 3 II 1914 r. w Skowierzynie, powiat Tarnobrzeg.

Zarzut: dezercja z posterunku milicji w Kielcach; działalność w oddziale NOW, Tadeusza Gajdy, ps. ”Tarzan” na terenie powiatu Tarnobrzeg.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Basak Dominik, Bek Grzegorz, Świącik Zenon, Stokłosa Marian, Matkowski Cezary.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; sędzia: Myrlak-Dąbrowski Bolesław; asesor: Panas Zygmunt.

Prokurator: Waląg Roman.

Data i wysokość wyroku: 21 VI 1946 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 247/46.

TOTH JAN

s. Edwarda, ur. 22 XII 1911 r. w Dąbrowicy, powiat Jarosław.

Zarzut: kierowanie poakowskim oddziałem partyzanckim na terenie powiatów: Jarosław, Przeworsk i Łańcut.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Matkowski Cezary, Stokłosa Marian, Bielak Mieczysław, Łężny Jan, Zawadzki Feliks, Dudek Jan, Lis Kazimierz, Jeż Stanisław, Kałużny Stefan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Tasiemski Kazimierz; ławnicy: Jakubiak Józef, Garczyk Jan.

Prokurator: Kałużny Stefan.

Data i wysokość wyroku: 3 XII 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 431/48.

WANATOWICZ LEON

s. Hipolita, ur. 31 X 1896 r. w Chodorowie, powiat Bóbrka.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Mielec.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: Lubaczewski Jan; ławnicy: brak danych.

Prokurator:. brak danych.

Data i wysokość wyroku: 11 IV 1947 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat; zmarł w więzieniu.

Sygnatura akt: Sr. 308/47.

WAWRO JAN

s. Jana, ur. 12 I 1901 r. w Szówsku, powiat Jarosław.

Zarzut: współpraca z organizacją WiN na terenie Jarosławia (pracownik PUBP, członek Delegatury Komisji Specjalnej i Egzekutywy KP PPR).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

Data i wysokość wyroku: 22 VI 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 347/48.

WIĘCŁAW LUDWIK

s. Józefa, ur. 23 VIII 1908 r. w Leżajsku, powiat Łańcut.

Zarzut: kierowanie organizacją NOW na terenie powiatu Łańcut, a następnie Inspektoratem „Hanka” (powiaty: Przeworsk, Łańcut i Nisko); kierowanie Pogotowiem Akcji Specjalnej w okręgu.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Górka Stanisław, Barski Filip, Sobiłło Janusz, Kruczek Bronisław, Chudzik Aleksander, Mazur Józef, Bereś Henryk, Nowowiejski Kazimierz, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

WIŚNIEWSKI ADAM

s. Michała, ur. 17 XII 1919 r. w Jelnej, powiat Łańcut.

Zarzut: działalność w AK; udział w wykonywaniu wyroków śmierci na milicjantach, współpracownikach UB i pospolitych przestępcach.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Bednarczyk Stanisław, Barski Filip, Mederer Florian, Tromcik Antoni, Krawczyński R. (brak pełnego imienia), Walczak Andrzej, Śliwa Stanisław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Skup Tomasz; ławnicy: Pietrzak Stanisław, Tadkowski Franciszek.

Prokurator: Walczak Andrzej.

Data i wysokość wyroku: 5 XI 1949 r. – 15 lat (dwukrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 745/49.

WNOROWSKA ALICJA

c. Stanisława, ur. 16 X 1918 r. w Morawicy, powiat Kraków.

Zarzut: działalność w BW na terenie powiatu Przemyśl i na terenie województwa rzeszowskiego (pracownik PUBP Przemyśl i WUBP w Rzeszowie).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Czerepak (brak imienia), Krawczyński Marian, Korczak Antoni, Giesgraber Mieczysław, Zawadzki Feliks, Szwarnowiecki Zbigniew, Horak Stanisław, Matkowski Cezary.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; sędzia: Ołyński Norbert; ławnik: Banaś Zygmunt.

Prokurator: Stokłosa Marian.

Data i wysokość wyroku: 27 III 1947 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 236/47.

WOHAŃSKI ADAM

s. Jana, ur. 10 XI 1907 r. w Przemyślu.

Zarzut: działalność w AK i DSZ, a następnie w organizacji WiN na terenie powiatu Przemyśl; kierowanie Inspektoratem „Most” BW (powiaty: Przemyśl, Przeworsk, Jarosław i Lubaczów); kierowanie wywiadem BW na terenie powiatu Przeworsk.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: I-II proces: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie: I proces; brak danych.

Prokurator: I proces: brak danych.

Data i wysokość wyroku: I proces: 23 IX 1947 r. – dożywotnie więzienie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat; wyrok uchylony przez NSW, a sprawa skierowana do ponownego rozpatrzenia.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Kluza Kazimierz; sędzia: Skup Tomasz; ławnik: Poniedziałem Antoni.

Prokurator: II proces: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: II proces: 12 II 1949 r. – dożywotnie więzienie (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 641/47; Sr. 198/48.

WOJNAROWICZ STANISŁAW

s. Józefa, ur. 1 III 1921 r. we Lwowie.

Zarzut: działalność w organizacji NOW na terenie powiatów: Łańcut i Przeworsk.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Błaszczyk Edward, Śliwa Stanisław, Garlicki Tadeusz, Budziak Wilhelm, Gomulski Edward, Grela Zenon.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Ptak Stanisław, Kuros Franciszek.

Prokurator: Śpiewakowski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: dożywotnie więzienie (pięciokrotna cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 597/50.

WOSZCZAK WIESŁAW

s. Wincentego, ur. 8 XII 1930 r. w Piotrkowie Trybunalskim.

Zarzut: działalność w organizacji Polskie Powstańcze Siły Zbrojne na terenie województwa rzeszowskiego.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Wacławik Adam, Kieres Zygmunt, Kobylec Mieczysław, Wawrzyniak Tadeusz, Magalski Zygmunt, Baniak Tadeusz, Zybura Kazimierz, Rybak Józef, Dziarnowski Wacław, Czernicki Mieczysław, Budarz Kazimierz, Sieracki Wacław, Wleciał Witold, Lech Eustachy, Dziubiński Wacław.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; sędzia: Sabka Franciszek; ławnik: Mikulski Stefan.

Prokurator: Walicki Antoni.

Data i wysokość wyroku: 5 IV 1953 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 40/53.

WOŹNIAK JERZY

s. Juliana, ur. 22 III 1925 r. w Łodzi.

Zarzut: dezercja z UB; działalność w organizacji WiN na terenie powiatu Lubaczów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Matkowski Cezary, Witkowski Adolf, Flis Stanisław, Radzik Józef, Frolow Aleksander.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lubaczewski Jan; asesor: Panas Zygmunt; ławnik: Jarmundowicz Leopold.

Prokurator: Pełeński Roman.

Data i wysokość wyroku: 12 III 1947 r. – kara śmierci; wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 210/47.

WOŹNIAK PIOTR

s. Stanisława, ur. 9 II 1912 r. w Młyniskach, powiat Trembowla.

Zarzut: kierowanie organizacją NOW na terenie Okręgu Rzeszów.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Piętek Józef, Barski Filip, Kruczek Bronisław, Wróbel Józef, Chudzik Aleksander, Radzik Józef, Nowowiejski Kazimierz, Zawadzki Feliks, Lech Eustachy.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; ławnicy: Łęcki Stanisław, Flejszman Jerzy.

Prokurator: Nowowiejski Kazimierz.

Data i wysokość wyroku: 30 V 1949 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 10 lat.

Sygnatura akt: Sr. 6/49.

ZAKRZEWSKI KAZIMIERZ

s. Władysława, ur. 21 IX 1923 r. w Strusowie, powiat Trembowla.

Zarzut: działalność w organizacji Polskie Powstańcze Siły Zbrojne na terenie Przemyśla.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Hofman (brak imienia), Szcześniewicz (brak imienia), Bessendowski (brak imienia), Magalski Zygmunt, Sieracki Wacław, Wleciał Witold, Lech Eustachy, Dziubiński Stefan, Budarz Kazimierz.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Lech Eustachy; sędzia: Sabka Franciszek; ławnik: Mikulski Stefan.

Prokurator: Walicki Antoni.

Data i wysokość wyroku: 5 IV 1953 r. – kara śmierci; wyrok złagodzony przez NSW; 7 lat.

Sygnatura akt: Sr. 40/53.

ZASADZIŃSKI JAN

(brak imienia ojca), ur. 21 I 1905 r. w Korytnikach, powiat Przemyśl.

Zarzut: współpraca z agentem wywiadu amerykańskiego, Janem Farbotnikiem na terenie Przemyśla.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Grela Zenon, Budarz Kazimierz, Dziarnowski Wacław, Skoczek Jerzy.

Skazany przez sąd w składzie:

I proces: przewodniczący: Lech Eustachy; ławnicy: Ciosek Henryk, Szary Paweł.

Prokurator: Skoczek Jerzy.

Data i wysokość wyroku: I proces: 23 XII 1952 r. – kara śmierci; NSW uchylił wyrok na wniosek rewizyjny Prezesa NSW i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Skazany przez sąd w składzie:

II proces: przewodniczący: Wleciał Witold; ławnicy: Konkol Jan, Kieliński Czesław.

Data i wysokość wyroku: II proces: 31 VII 1953 r. – 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 380/52.

ZASTAWNY ADAM

s. Gabriela, ur. 15 XII 1914 r. w Jarosławiu.

Zarzut: kierowanie organizacją WiN na terenie powiatu Jarosław.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Altmark(?) Józef, Oryczak Marian, Balin Jerzy, Barski Filip, Lech Eustachy, Partyka Władysław, Stępień Stefan.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Panas Zygmunt; ławnicy: Kubiak Stanisław, Gawroński Zygfryd.

Prokurator: nieobecny.

Data i wysokość wyroku: 9 IX 1949 r. – kara śmierci; Prezydent RP zamienił karę na dożywotnie więzienie.

Sygnatura akt: Sr. 619/49.

ZIEMIŃSKI KAZIMIERZ

s. Franciszka, ur. 26 VI 1926 r. w Krasnem, powiat Rzeszów.

Zarzut: działalność w AK; współudział w zastrzeleniu 2 żołnierzy sowieckich w Krasnem (powiat Rzeszów).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Mercik Stanisław; sędziowie: Buczkowski Mieczysław, Myrlak-Dąbrowski Bolesław.

Prokurator: Węglarz Stanisław.

Data i wysokość wyroku: 8 V 1946 r. – kara śmierci; Prezydent KRN zamienił karę na 15 lat więzienia.

Sygnatura akt: R. 301/46.

ZYGMUNT BOLESŁAW

s. Stanisława, ur. 4 VI 1922 r. w Samborze.

Zarzut: działalność w poakowskim oddziale samoobrony przed UPA, Ludwika Reichla, ps. „Podhalański” na terenie powiatu Jarosław.

Funkcjonariusze/prokuratorzy: Śliwa Stanisław, Maj Józef.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Panas Zygmunt; ławnicy: Szymański Józef, Pabich Mieczysław.

Prokurator: Zakrzewski Wojciech.

Data i wysokość wyroku: 23 II 1951 r. – 15 lat (cząstkowa kara śmierci); wyrok zamieniony na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.; 15 lat.

Sygnatura akt: Sr. 89/51.

ZYGO MICHAŁ

s. Pawła, ur. 29 VIII 1917 r. w Rzeszowie.

Zarzut: działalność w organizacji WiN na terenie Rzeszowa (funkcjonariusz KW MO).

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

Skazany przez sąd w składzie:

przewodniczący: Pietroń Wacław; sędzia: Skup Tomasz; ławnik; Piulera Stanisław.

Prokurator: Barski Filip.

Data i wysokość wyroku: 21 X 1948 r. – kara śmierci; stracony.

Sygnatura akt: Sr. 248/48.

Wykaz skrótów

ACz – Armia Czerwona

AK – Armia Krajowa

APR – Archiwum Państwowe w Rzeszowie

AWL – Archiwum Wojsk Lądowych

BCh – Bataliony Chłopskie

BW – Brygady Wywiadowcze

DSS MON – Departament Służby Sprawiedliwości Ministerstwa Obrony Narodowej

DSZ – Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj

IPN – Instytut Pamięci Narodowej

KBW – Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego

KKWP – Kodeks Karny Wojska Polskiego

KPK – Kodeks Postępowania Karnego

KRN – Krajowa Rada Narodowa

KW MO – Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej

LSB – Ludowa Straż Bezpieczeństwa

MKK – Mały Kodeks Karny

MO – Milicja Obywatelska

MON – Ministerstwo Obrony Narodowej

„NIE” - Niepodległość

NKWD – (ros.) Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych)

NOW – Narodowa Organizacja Wojskowa

NPW – Naczelna Prokuratura Wojskowa

NSW – Najwyższy Sąd Wojskowy

NSZ – Narodowe Siły Zbrojne

ORMO – Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej

OUN – Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów

PKWN – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

PPR – Polska Partia Robotnicza

PSL – Polskie Stronnictwo Ludowe

PUBP – Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego

PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

SP – Stronnictwo Pracy

TRJN – Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej

UB – Urząd Bezpieczeństwa

UPA – Ukraińska Powstańcza Armia

WiN – Wolność i Niezawisłość

WOP – Wojska Ochrony Pogranicza

WP – Wojsko Polskie

WPR – Wojskowa Prokuratura Rejonowa

WSG – Wojskowy Sąd Garnizonowy

WSO – Wojskowy Sąd Okręgowy

WSR – Wojskowy Sąd Rejonowy

WUBP – Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego

Aneks

Nr 1

1956 czerwiec 26, Wronki – Pismo Adama Zastawnego[43] do Najwyższego Sądu Wojskowego w Warszawie z prośbą o rewizję wyroku.

Więzień karny Wronki dnia 26 VI 1956 r.

Zastawny Adam s. Gabriela Ko 560/56

ur. 15 XII 1914 r.

Skazany z art. 4, 6, 7 MKK

art. 86 [KKWP], 259 i innych

na karę dożywotniego więzienia

na podstawie ostatniej amnestii

do lat 12. Odbywa karę od 27 IX 1948 r.

Najwyższego Sądu Wojskowego

w Warszawie

Prośba

o nadzwyczajną rewizję sprawy i zmniejszenia wyroku oraz jak najszybsze umożliwienie odzyskania wolności.

W dniu 27.IX.1948 roku zostałem aresztowany przez Władze Bezpieczeństwa w Żarach za przynależność do nielegalnej organizacji WiNa. W miesiącu marcu 1949 r. zostałem skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Rzeszowie na karę 15 lat więzienia. Na ponownej rozprawie dnia 9.IX.1949 r. zostałem skazany z art. 7 MKK i 86 KKWP dwukrotnie na karę śmierci. W związku z decyzją Obywatela Prezydenta z dnia 5.XI.1949 r. ułaskawiony na dożywotnie więzienie. Zwracam się o rozpatrzenie mej prośby, przesłuchania świadków i zmiany artykułów 7, 6 MKK, a także 86 KKWP. Opiszę pokrótce swój życiorys, działalność moją w organizacji, a także czas śledztwa spędzony w Urzędzie Bezpieczeństwa w Jarosławiu:

1) Urodziłem się dnia 15.XII.1914 r. w rodzinie robotnika kolejowego. Mając 2 lata ojciec mnie zmarł, pozostawiając nas 5 dzieci bez żadnego majątku. Matka sama musiała się borykać [z] ciężką pracą, aby nas wychowywać. Po ukończeniu 6 klas musiałem przerwać naukę, gdyż matka nie była w stanie mnie kształcić dalej z powodu braku środków materialnych. Po ukończeniu 14 lat poszedłem za pomocnika do zduna. Mając 18 lat wstąpiłem na praktykę za zduna. Do 1939 roku pracowałem w zakładach ceramicznych i byłem jedynym żywicielem matki. Za czasów okupacji pracowałem w koszarach jako zdun, a następnie w zakładach ceramicznych, do chwili wyzwolenia naszych ziem, to jest do lipca 1944 r. W roku 1941 wstąpiłem do organizacji w celu podjęcia walki z okupantem. Organizacja ta otrzymała nazwę Armii Krajowej i byłem jej zwykłym członkiem do chwili wyzwolenia. Za okres przynależności mej do AK brałem udział w walce z Niemcami – w uwolnieniu rannego członka AK z rąk niemieckich; w uprowadzeniu z okrążenia niemieckiej żandarmerii obywatela narodowości żydowskiej dr. Schorra z Jarosławia, który zbiegł z getta z Sieniawy, dzielenie się z głodowymi porcjami żywnościowymi wraz z jeńcami rosyjskimi w koszarach gdzie pracowałem [sic!], a równocześnie umożliwienie jednemu jeńcowi starszynie ucieczki i wiele innych rzeczy, które były ze szkodą dla okupanta [sic!]. W roku 1944 miesiącu listopadzie miałem być aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa tylko za to, że byłem członkiem AK. Byłem zmuszony z tego powodu ukrywać się, a tym samym mając żal za niesłuszne mnie prześladowanie, wstąpiłem w 1945 roku do organizacji [WiN]. Błąd ówczesnych Władz Bezpieczeństwa zemścił się srogo na mnie i ma się do chwili obecnej. Stwierdzam stanowczo i obwiniam całkowicie ówczesne Władze Bezpieczeństwa za moje obecne nieszczęście, jak również nieszczęście mej żony i mych dzieci, które w ogóle mnie nie znają, gdyż tyle lat jestem oderwany od rodziny. Gdyby nie błąd ówczesnych Władz Bezpieczeństwa pracowałbym do tej pory i żył swobodnie jak inni obywatele. W 1945 roku zaproponowano mnie wstąpienie do organizacji, która miała prowadzić dalszy ciąg działalności AK. Mnie powierzono przewożenie poczty początkowo do Rzeszowa, a następnie do Przemyśla, Lubaczowa i Przeworska.

2) Odnośnie artykułu 86 KKWP[44], z którego zostałem skazany na karę śmierci opiszę moją działalność. Praca moja w organizacji polegała na doręczaniu prasy, na kontaktowaniu członków organizacji [oraz] odbieraniu i przewożeniu poczty. Innych czynności, ani rozkazów ja nie spełniałem, gdyż nie byłem żadnym dowódcą, jak mnie fałszywie oskarżyli. I tak: Prędkiewicz Jan[45] zeznał, że ja jego okradłem, gdyż on nie chciał pracować w organizacji; Wawro Jan[46] funkcjonariusz Urzędu Bezpieczeństwa oskarżył mnie, że ja jego terroryzowałem pistoletem, gdyż on nie chciał pracować w organizacji; Aichler Rudolf[47] oskarżył mnie, że ja mu psy struł i chciałem go okraść, bo on nie chciał dawać wiadomości dla organizacji; Wardyga Leon[48], Piotrowski[49] i inni chcieli się ujawnić, a ja nie zezwoliłem; Wieczorkiewicz Eugeniusz[50] zeznał, że ja był[em] dowódcą placówki i zorganizowałem bojówkę. Nadmienia[m], że placówki żadnej nie było i nie mogłem być jej dowódcą, a odnośnie bojówki nie wiem, czy taka była i wobec tego ja jej nie organizowałem. Muszę stwierdzić stanowczo i z prawdą mego sumienia, że do wyżej wymienionych osób nie tylko żebym zrobił, jakie przestępstwo, które by się przejawiało w postaci presji, czy terroru, ale ja nigdy nie pomyślałem o czymś podobnym. Z artykułu 86 KKWP niesłusznie zostałem skazany na najwyższy wymiar kary, to jest karę śmierci. Dowódcą żadnym nie byłem, nie miałem kierowniczego stanowiska, a także nie przejawiałem tak aktywnej działalności, jak mnie o to oskarżono.

3) Odnośnie artykułu 7 MKK[51] muszę stwierdzić stanowczo i szczerze, że mnie nie poinformowano, aby organizacja WiN, do której należałem ma na celu zbieranie wiadomości stanowiących tajemnicę państwową. Na polecenie Prędkiewicza udałem się do kierownika komisariatu Milicji Obywatelskiej Czarneckiego[52], aby odebrać list, który miał zawierać znaczki pocztowe. Od Aichlera, referenta starostwa otrzymałem kilkakrotnie listy, również z polecenia Prędkiewicza, które doręczałem jemu. Otrzymałem pocztę z terenu Radymna, Sieniawy, Pruchnika i Lubaczowa, którą w zaklejonych kopertach, nie znając jej treści, oddawałem Prędkiewiczowi natychmiast. Przyznanie się przeze mnie, jakobym miał otrzymać wiadomości od Plęsa[53] – stwierdzam, że są nie prawdziwe. Po pierwsze z Plęsem nigdy nie rozmawiałem, a po drugie nikt mnie nie mówił, abym poszedł do niego po jakieś wiadomości. Oskarżenie Plęsa było aktem nienawiści przez Prędkiewicza za jego poglądy partyjne. Przyznałem się również, że doręczyłem wyniki wyborów w styczniu 1947 roku. Nadmieniam, w tym czasie otrzymałem jak zwykle pocztę i taką zaraz doręczyłem Prędkiewiczowi w zaklejonych kopertach, nie znając jej treści. Oficer śledczy pytał się mnie, co ja przewoziłem, to zeznałem zgodnie z prawdą, że nie znałem zawartości poczty. Po chwili śledczy powiedział, że tam mogły być wiadomości polityczne, gospodarcze, wojskowe, a nawet wyniki wyborów. Ja potwierdziłem, że mogły być, ale ja osobiście nie wiedziałem, bo nikt mnie nie poinformował o treści poczty doręczonej i przewożonej przeze mnie. Taka była moja działalność szpiegowska, za którą otrzymałem najwyższy wymiar kary, to jest karę śmierci.

4) Z artykułu 6 MKK[54] zostałem skazany na 8 lat więzienia, jako płatny szpieg. W 1946 roku wziąłem jako pożyczkę 25 tys. złotych, ponieważ byłem bez pracy. Gdy zacząłem pracować około 7 tys. z pożyczonych mi pieniędzy zwróciłem. Gdy śledczy spytał się mnie, czy te pieniądze były z organizacji oświadczyłem, że tak. Pieniądze te zostały pożyczone w kilku ratach za zwrotem. Pieniądze, które miała organizacja były ofiarowane przez kupców jak: Niezabitowski Feliks, Jasiewicz[55], Niemiec[56], Wysocki i inni, którzy byli później karani. Ja także otrzymywałem, co miesiąc na koszta podróży około 3 tys. złotych.

5) Z artykułu 259 KK[57], z którego zostałem skazany; artykułu 4 MKK[58] i innych nie mam żadnych zastrzeżeń, gdyż w zupełności potwierdzają moją winę, do których ja szczerze się i w zupełności przyznaję, gdyż są zgodne z prawdą.

Pod koniec lata 1947 roku wyjechałem za zachód do Żar i tam pracowałem w Spółdzielni. W tym czasie przerwałem działalność w organizacji i przestałem być członkiem organizacji WiN. Aresztowano mnie dnia 27 września 1948 r. w Żarach. Początkowo śledztwo przeszedłem w Żaganiu, gdzie wywierano na mnie silną presję fizyczną. Następnie przewieziono mnie do Jarosławia. W czasie śledztwa prowadzonego przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Partyki Władysława[59], Serafina Zdzisława[60] i trzeciego śledczego imieniem Marian[61] byłem tak strasznie bity i torturowany, iż byłem cały czarny. W tym tragicznym dla mnie czasie, ja jako człowiek pomyślałem sobie, że ja nie mógłbym znęcać się nad zwierzęciem, a co dopiero nad człowiekiem. Codziennie rano chodziłem się myć do kuchni wraz z innymi aresztowanymi. Gdy zdjąłem koszulę, aby się umyć to byłem cały czarny, co mogą stwierdzić zatrzymani wówczas, [a to:] Korzeniowski Józef, Bazan Roman – obaj z Jarosławia; Warzocha Józef, Bała – obaj z Rokietnicy. Z przesłuchania zawsze wracałem do celi boso, niosąc pantofle w ręce, gdyż nie mogłem włożyć na nogi, ponieważ miałem stopy odbite gumą przez śledczego Partykę. Do tej pory jako dowód śledztwa mam dwa zęby trzonowe uszkodzone i dwa wybite przez śledczego Serafina. Tenże Serafin bił mnie tak długo po twarzy, aż go ręka zabolała i poszedł rękę moczyć pod kranem do następnego pokoju. Później wziął się do bardziej radykalnego środka wymuszania zeznań jak jego kolega, to jest bicie gumą. W miesiącu listopadzie 1948 roku został przyprowadzony do Urzędu Bezpieczeństwa Polak Józef z Jarosławia, który twierdził, że ja go namawiałem do wstąpienia do organizacji. Gdy wywołano mnie z celi i prowadzono do konfrontacji, to śledczy imieniem Marian powiedział mi: jeżeli Polak odwoła swoje zeznania żebym ja jego zbił. Polak stanowczo temu zaprzeczył, gdyż ja z Polakiem o organizacji nigdy nie rozmawiałem. Śledczy Marian kiwnął głową, a ja bojąc [się] po prostu o własne życie i znęcanie się nade mną lekko dwukrotnie uderzyłem w twarz [Polaka]. Po wyjściu Polaka do następnego pokoju usłyszałem, że jego również bili. Następnie Partyka wraz z Marianem rzucili mnie na ziemię i zaczęli bić i kopać nie zważając na żadne niebezpieczne miejsca. Nie jestem obecnie w stanie opisać metod śledztwa, gdyż zainteresowane czynniki władz nie mogą uwierzyć prawdziwości moich słów, aby niektórzy [z] funkcjonariuszy doszli po prostu do zezwierzęcenia i w taki brutalny morderczy sposób [mogli] wymuszać zeznania od człowieka.

Czytając prasę, a w niej zawarte wypowiedzi pierwszego Sekretarza Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Obywatela Ochaba[62], jak równocześnie expose Obywatela Premiera Cyrankiewicza[63] o nadużyciu praworządności Polski Ludowej przez organy Urzędu Bezpieczeństwa w stosunku do Mossora, Tatara, Kirchmayera[64] i innych, to każdy musi z bólem serca stwierdzić, a nawet najwyższe czynniki rządzące, że w stosunku do mnie szarego człowieka robotnika nie posiadającego podstawowego wykształcenia stokroć więcej razy była nadużyta praworządność Polski Ludowej w roku 1948. Stwierdzam z całą świadomością, że jestem winny i popełniłem przestępstwo wobec Polski Ludowej.

Chciałbym odpowiadać za czyny tylko przeze mnie popełnione. Nadmieniam, że po opuszczeniu przeze mnie Jarosławia i po aresztowaniach, jakie nastąpiły wśród członków organizacji, wszyscy korzystając z mojej nieobecności fałszywie mnie oskarżyli. Prędkiewicz Jan nie tylko, że mnie oskarżał fałszywie, ale równocześnie namawiał innych członków organizacji, aby mnie fałszywie oskarżali. Prędkiewicz stanowczo twierdził wobec członków organizacji, że ja zbiegłem poza granice Państwa Polskiego. Słowa Prędkiewicza mogą potwierdzić ci, którzy jednocześnie przebywali w Urzędzie Bezpieczeństwa w Jarosławiu, a to: Wardyga Leon, Krzyżanowski Zygmunt[65], Plęs Józef, Jasiewicz i inni. Proszę również o przesłuchanie Wieczorkiewicza Eugeniusza na okoliczność nieprawdziwych zeznań wymuszonych w śledztwie, a także na rozprawie, a mianowicie: że miał rzekomo słyszeć, iż ja zbierałem wiadomości, iż miałem rzekomo być dowódcą placówki, że miałem organizować bojówkę.

Proszę również o przesłuchanie Sikorskiego Eugeniusza, Pieniążka Władysława, Bartosia Juliana[66] – oni mogą stwierdzić, na czym polegała moja praca w organizacji. Dziwiłem się w czasie przewodu sądowego jak i obecnie, że sąd dał wiarę, iż ja byłem tak czynnym członkiem organizacji, a równocześnie postrachem dla pozostałych członków organizacji. Nie wiem jak można dać wiarę, aby[m] ja będąc gońcem, mógł być równocześnie jakimś dowódcą. Dlaczego inni członkowie nie wozili poczty – widać, że mieli inny cel pracy w organizacji. Ja nie mogłem spełniać tylu funkcji w organizacji – być gońcem, a równocześnie dowódcą jakimś. Wnikliwe tylko i rozsądne rozpatrzenie mej prośby przez Władze może naprawdę ustalić charakter mego przestępstwa. Będąc przesłuchiwany w Rzeszowie przez Sędziego Sądu Rejonowego Obywatela Kapitana Słowika[67] na okoliczność Górskiego[68], tenże Sędzia oświadczył, że każdy, który mnie oskarżał pod moją nieobecność ratował siebie od zarzutu i najlepiej oskarżyć tego, który chwilowo jest nieujęty. Na pierwszej rozprawie, gdy zostałem skazany na 15 lat więzienia, Obywatel Major Pietroń[69], szef sądu w czasie rozprawy oświadczył, że ja nie mogłem odgrywać tak wybitnej roli w organizacji, jak mnie oskarżają. Są to słowa wypowiedziane przez Szefa Sadu przed przewodniczącym
Sądu, który mnie skazał na 15 lat więzienia i moim obrońcą adwokatem Wainbergiem[70]. Nie wiem, kto się dopatrzył we mnie gorszego przestępcy od biskupa Kaczmarka[71]. Kto mnie postawił wśród najgorszych przestępców i zbrodniarzy, którzy mają masę ludzi na sumieniu i ręce całe zbroczone krwią niewinnych ludzi. Jeżeli Kaczmarek, który jak czytałem w prasie był naprawdę szpiegiem i został skazany na 12 lat, a ja, gdy szpiegiem stanowczo nie byłem, gdyż nie mam wykształcenie podstawowego zostałem skazany na najwyższy wymiar kary, to jest karę śmierci. Uważam, że w Polsce Ludowej, w Polsce robotników i chłopów w Polsce, gdzie władzę sprawuje lud, prawo powinno być stosowane dla wszystkich równo. Prawo nie powinno być elastyczne, dla Kaczmarków i innych inne. Każdy za naruszenia prawa powinien ponosić odpowiedzialność taką, na jaką zasłużył. Czyż słowa wypowiedziane przez śledczego Partykę do mnie, że muszę przyznać się nawet do zamordowania własnego ojca i matki nie potwierdzają, że ja zmuszony byłem przyznać się nawet do czynów przeze mnie nie popełnionych? Nadmieniam, że po zakończeniu śledztwa przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa byłem przesłuchiwany przez prokuratora. Przez cały czas przesłuchania byli obecni na zmianę śledczy Stępień[72] i Dereń[73]. W takich warunkach przesłuchania przez Prokuratora nie miałem możności stwierdzenia stanu faktycznego. Po drugie wiedziałem, że i to byłoby bezcelowe. Gdy poprzednicy moi skarżyli się przed Prokuratorem Naporą[74], to ten Prokurator zostawił takie dane, że nie warto było się użalać przed przedstawicielem praworządności. Na rozprawie mej był także obecny, chyba za oskarżyciela publicznego, śledczy Stępień. Po przywiezieniu mnie do Sądu 9 września 1949 roku na ponowną rozprawę, obrońca mój z urzędu Obywatel Miąsik[75] oświadczył mi przed sprawą, że jest postanowienie, że ja muszę otrzymać karę śmierci. Obrońca oświadczył, że sądzić mnie będzie Kapitan Panaś (Panas[76]), ale on nie lubi dawać kary śmierci, ale w stosunku do mnie ma postanowienie. Uważam, że Sędzia nie znając całokształtu wypowiedzi oskarżonego nie mógł wydać wyrok skazujący mnie na karę śmierci. Każdy może ocenić moje zachowanie i poczucie na sprawie, gdy wyrok oznajmił mi obrońca przed sprawą. Prosząc o przesłuchanie świadków obrony, to otrzymałem odpowiedź, że to jest tłumaczenie się każdego przestępcy. Siedząc skazany na karę śmierci byłem przesłuchany przez Kapitana w mundurze i drugiego cywila. Oświadczono mi, że jeżeli chcę żyć to żebym zeznał, że na terenie Klasztoru Dominikanów w Jarosławiu znajdują się rzeczy nielegalnej organizacji WiN. [Gdy] oświadczyłem zgodnie z prawdą, że po raz pierwszy o tym słyszę, to otrzymałem odpowiedź, że mi na życiu nie zależy. Fałszywie oskarżać i zeznawać, [tak] jak mnie oskarżono, nawet w obliczu śmierci sumienie moje nie mogło pogodzić się z kłamstwem i prowokacją.

Stwierdzam stanowczo, że ja żadnych wiadomości nie zbierałem nie wiedziałem również, czy takowe zbiera organizacja WiN. Nadmieniam także, że nie ma ani jednej osoby, która by stwierdziła, abym ja zwracał się do kogoś po wiadomości. Jeżeli jedna osoba zezna prawdziwie, że ja zwracałem się do niej po wiadomości, to mogę ponieść najsurowszą karę.

Dlatego wołam głosem pokrzywdzonego, że stała mi się wielka krzywda z powodu skazania mnie z artykułu 7 MKK na karę śmierci.

Z artykułu 86 KKWP nadmienia, że nie byłem żadnym dowódcą, ani tak aktywnym członkiem. W stosunku do mnie z artykułu 86 KKWP uważam, że osądzono mnie stanowczo za surowo. Odnośnie artykułu 6 stwierdzam również, że nie byłem płatnym szpiegiem, a pieniądze ofiarowane przez kupców na organizację, a mnie pożyczone nie mogą ze mnie robić płatnego szpiega. Proszę przeto uprzejmie o spowodowanie przesłuchania świadków, którzy teraz bez wywierania mogą swobodnie się wypowiedzieć i zeznać wszystko zgodnie z prawdą. Zeznania obecnie złożone przez niżej wymienionych świadków obrony w warunkach zupełnej swobody mogą określić charakter mego przestępstwa, co może wpłynąć na sprawiedliwe mnie ukaranie za czyny tylko przeze mnie popełnione i zgodne z prawem Polski Ludowej. [Zwracam się z prośbą o przesłuchanie] Wardygi Leona z Jarosławia, który może on jeden określić działalność moją w organizacji, ponieważ byliśmy cały czas od początku w organizacji i on był poinformowany przez Prędkiewicza o mojej działalności;

Sikorskiego Eugeniusza, Pieniążka Władysława – obaj z Rozborza [pow. Jarosław], Bartosia Juliana z Przeworska – oni również są zorientowani w mej działalności; Wieczorkiewicza Eugeniusza z Jarosławia, który pod presją funkcjonariuszy zeznał nie zgodnie z prawdą, a później miał oświadczyć, że on wszystko by to odwołał, a na rozprawie musiał tak mówić, bo go przywieźli z urzędu na rozprawę; Plęsa Józefa z Muniny pow. Jarosław, który może stwierdzić, czy ja kiedyś zwracałem się do niego w jakiejkolwiek sprawie; Czarneckiego z Jarosławia, że otrzymałem list od niego zaklejony, [a przekazał go] nie informując mnie o treści doręczonego listu; Korzeniowskiego Józefa, Bazan.... Romana – obaj z Jarosławia; Warzochę Józefa, Bałę i Strzelca – wszyscy z Rokietnicy pow. Jarosław. Wyżej wymienieni mogą potwierdzić, jak ja wyglądałem w Urzędzie Bezpieczeństwa w Jarosławiu. [Zwracam się z prośbą o przesłuchanie] Jasiewicza, Wardygi i Plęsa na okoliczność, że Prędkiewicz namawiał innych, aby mnie fałszywie oskarżać, ponieważ ja [rzekomo] zbiegłem z kraju.

Korzystając z zastosowania ustawy amnestyjnej obniżono mi wyrok do lat 12. Zastosowanie ustawy amnestyjnej w niczym nie uszczupla praw moich do przeprowadzenia nadzwyczajnej rewizji, gdyż kara, która została mi wymierzona w części jest niesprawiedliwa z powodu nadużyć Władz Bezpieczeństwa, wymuszania ode mnie zeznań niezgodnych z prawdą, a także zeznania świadków złożone pod strachem i presją funkcjonariuszy Bezpieczeństwa Publicznego. Nadmieniam, że wszyscy członkowie organizacji WiN z Jarosławia otrzymali możność wrócenia do swych rodzin. Nie wiem, czym ja zasłużył, aby w stosunku do mnie tak surowo postąpiono? Uważam, że tylko za moje nieuświadomienie lub za to, że nie posiadam podstawowego wykształcenia, czy za to, że jest[em] pochodzenia robotniczego. Żona moja nie jest w stanie wziąć dla mnie obrońcy, aby mógł wystąpić do właściwych czynników o ponowne rozpatrzenie mej sprawy. Ponieważ żona moja, jako pracownica fizyczna zarabia bardzo mało, ma dwoje dzieci w wieku 10 i 11 lat, [zaś] majątku żadnego nie posiada – nie jest nawet w stanie mnie odwiedzić. Już piąty rok w więzieniu w[e] Wronkach nie mam widzeń. Zwraca[m] się jeszcze raz z gorącą prośbą o łaskawe, jak również wnikliwe rozpatrzenie mej prośby i zgodnie nie tylko z własny[m] sumieniem, ale także zgodnie z prawem Polski Ludowej. Pragnę i ja również skorzystać z nowej sprawiedliwości, która od kilku miesięcy zawitała do Władz Sądowych, Prokuratorskich i wszystkich innych instancji. Nadmieniam, że pozostało mi jeszcze do odbycia końca kary 4 lat[a] i 3 miesięcy. Czy zdrowie moje pozwoli mi odbyć resztę kary, o tym może zadecydować komisja lekarska i Władze Sądowe.

Nadmieniam, że przeszło od roku jestem zatrudniony w ramach pracy wewnętrzno–więziennej przy czynnościach gospodarczych i obowiązki swoje według najlepszej woli i chęci staram się jak najsumienniej wypełniać. W tym stanie rzeczy cel kary sprowadzający się zgodnie z regulaminem więziennym na wdrożenie więźnia do prowadzenia na wolności uczciwego życia człowieka pracy – został już w stosunku do mnie osiągnięty.

Z uwagi na powyższe moje wszystkie wywody mam na względzie, że:

Przestępstwo moje datuje się z ponad dziesięciu prawie lat

Odcierpiałem w więzieniu prawie osiem lat

Najniesłuszniej i najniesprawiedliwiej zostałem skazany z art. 7 i 6 [MKK], do popełnienia przestępstw, z których to artykułów nie tylko nie poczuwam się, ale też i brak jakichkolwiek jest dowodów w tej mierze.

Całość mej sprawy na stosunek bezprawnej i nieludzkiej działalności ówczesnych organów Bezpieczeństwa w Jarosławiu zostały dane niewłaściwe rozmiary, niesłuszne wyolbrzymiające i przeinaczające moją rolę w organizacji WiN proszę:

1) o rozpatrzenie w drodze nadzwyczajnej rewizji mojej sprawy;

2) o uniewinnienie mnie z zarzutu popełnienia przestępstw z artykułu 6 i 7 [MKK];

3) o wydatne zastosowanie kary z artykułu 86 [KKWP];

4) o darowanie ewentualnie pozostałej mi do odsiedzenia reszty kary – a to celem jak najszybszego odzyskania wolności i włączenia się w nurt czynnej pracy dla dobra kraju i społeczeństwa.

Więzień – karny

Zastawny Adam

Źródło: APR, Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. 124/49 (Sr. 619/49) (Akta Zastawnego Adama vel Wolańskiego Mieczysława), k. 243-248, oryginał, rkps.

Nr 2

1945 wrzesień 1, Warszawa – Pismo Ministra Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza do kierowników wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego dotyczące powołania plutonów egzekucyjnych.

Do kierownika WUBP

Polecam wam:

Sformować dla wykonania wyroków śmierci drużyny egzekucyjne w składzie 3 osób,
Akta osób zakontraktowanych dla tego celu winny znajdować się u kierownika WUBP,
Wykonawcy wyroków otrzymują uposażenie:

kierownik drużyny wg grupy VII płac,
pomocnicy wg grupy VIII płac. Ponadto, otrzymują wynagrodzenie specjalne w wysokości 3000 zł. za wykonanie każdego wyroku. Wynagrodzenie specjalne dzielone jest w równych częściach między biorących udział w egzekucji.

4. Dla każdego należy przydzielić na okres roku odzież ochronną, a to płaszcz z kapturem, buty gumowe i rękawice gumowe.

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 15, oryginał, mps.

Nr 3

1946 wrzesień 16, Warszawa – Pismo szefa Departamentu Służby Sprawiedliwości MON i Naczelnego Prokuratora Wojskowego płk. Henryka Holdera do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego dotyczący trybu wykonywania wyroków śmierci.

Ze sprawozdań prokuratur wojskowych wynika, że wykonywanie wyroków śmierci odbywa się niejednokrotnie w warunkach wysoce nieodpowiednich i uwłaczających powadze aktu, który jest wyrazem woli Państwa, objawianej w prawomocnych wyrokach sądów.

W szczególności wykonanie wyroków odbywa się częstokroć w więzieniach nieomal na oczach innych więźniów, samo pozbawienie życia skazańca odbywa się przez oddanie znienacka strzału, często w kark delikwenta, ciało zagrzebywane jest w pobliżu.

W związku z tym celowe jest wydanie władzom bezpieczeństwa odpowiednich instrukcji w sprawie wykonywania wyroków śmierci, które zdaniem Naczelnej Prokuratury Wojskowej winny zawierać następujące postanowienia:

Wykonywanie wyroków śmierci ma się odbywać w miejscu całkowicie odosobnionym.
Karę śmierci przez rozstrzelanie wykonuję się za pomocą plutonu egzekucyjnego w składzie, co najmniej 4 ludzi uzbrojonych w długą broń.
Skazany zostaje przywiązany w postaci stojącej do drzewa, słupa itp. i wówczas na komendę swego dowódcy pluton egzekucyjny oddaje do niego salwę, po czym lekarz asystujący przy wykonaniu wyroku stwierdza zgon.

Szef Dep. Służby Spraw MON i Naczelny Prokurator Wojskowy pułk[ownik] Holder Henryk

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 26, oryginał, mps.

Nr 4

1946 listopad 15, Warszawa – Projekt okólnika Ministra Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza w sprawie wykonywania wyroków śmierci.

Ze sprawozdań prokuratorów wojskowych wynika, że wykonanie wyroków śmierci w więzieniach odbywa się sprzecznie z obowiązującymi przepisami KKP, który głosi:

art. 545 § 1. Wyrok śmierci wykonuje się w miejscu zamkniętym, niepublicznym.

§ 2. Przy wykonaniu wyroków śmierci powinien być obecny prokurator, naczelnik więzienia, protokolant, lekarz i duchowny wyznania, do którego należy skazany. Poza tym może być obrońca, którego o terminie stracenia należy zawiadomić.

§ 3. Z przebiegu wykonania wyroku sporządza się protokół. W związku z powyższym MBP ustala niniejszy porządek wykonania wyroków śmierci:

Wykonanie wyroków śmierci ma się odbywać na terenie więzienia, w czasie pomiędzy godziną 0⁰⁰ a godziną 5⁰⁰ rano.
Dokładny czas egzekucji ustala prokurator, zarządzający wykonanie wyroku, o czym zawiadamia pisemnie osoby wymienione w § 2 art. 545 oraz wykonawców wyroku.
Wykonawcami wyroku są funkcjonariusze wyznaczeni przez szefa WUBP stosownie do pisma okólnego z dn. 01.09.1945 Nr I 1393/172745/tj. [tajne]
Poza osobami wyżej wymienionymi oraz konieczną ilością funkcjonariuszy więziennych, obecność innych osób na miejscu straceń jest surowo zabroniona.

I. Wykonanie wyroku śmierci przez rozstrzelanie.

Na podwórzu gospodarczym więzienia, najmniej uczęszczanym przez więźniów, dostatecznie dużym, należy wkopać drewniany słupek wysokości 1,5 m nad powierzchnią ziemi, w odległości 1,2 m od ślepej ściany. Ścianę należy zabezpieczyć warstwą piasku. Z chwilą przybycia do więzienia prokuratora i osób biorących udział w egzekucji, należy sprowadzić z celi więziennej skazańca na miejsce straceń i związane w tył ręce sznurem przymocować do słupka. Czynność tą wykonują funkcjonariusze więzienni.

W tymże czasie pluton egzekucyjny przepisowo umundurowany i uzbrojony w ręczne karabiny w składzie najmniej 4 ludzi i dowódcy ustawia się w szeregu w odległości najmniej 10 m frontem do skazanego. Po oddaniu przez prokuratora wojskowego komendy „baczność” prokurator wojskowy odczytuje wyrok. Po odczytaniu wyroku jeden z funkcjonariuszy więziennych zawiązuje skazanemu oczy białą przepaską (na prośbę skazanego opaski można nie zakładać). Następnie na komendę dowódcy „gotuj broń”, „cel pal” – pluton egzekucyjny oddaje salwę, celując w serce skazanego. Lekarz asystujący przy wykonaniu wyroku stwierdza zgon, a funkcjonariusze więzienni składają ciało do uprzednio przygotowanej trumny i odnoszą do trupiarni więziennej w celu pochowania zwłok w dniu następnym na cmentarzu miejscowym.

W wypadku, gdy po oddaniu salwy lekarz stwierdzi, że skazany żyje dowódca plutonu egzekucyjnego obowiązany jest strzelić z krótkiej broni palnej w skroń skazanego.

W razie wykonywania jednocześnie kilku wyroków śmierci skazańców należy sprowadzać kolejno, po zabraniu trumny ze zwłokami poprzednio straconego.

II. Wykonanie wyroku śmierci przez powieszenie.

Powinny odbywać się w pomieszczeniach zamkniętych na terenie więzienia – na specjalnie urządzonych szubienicach. W więzieniach mniejszych, gdzie wykonywanie takich wyroków jest wypadkiem rzadkim – wyrok wykonywać można w innym podobnym pomieszczeniu. W tym celu należy w suficie pomieszczenia umocować żelazne kółko i hak w ścianie, do którego przywiązany będzie sznur z pętlą.

Wykonawcami wyroków śmierci przez powieszenie są dwaj funkcjonariusze wyznaczeni przez szefa WUBP. Po odczytaniu na miejscu straceń wyroku przez prokuratora zarządzającego wykonanie, funkcjonariusze bezpieczeństwa publicznego wprowadzają skazańca ze skrępowanymi w tył rękoma sznurem i zawiązanymi opaską oczami na uprzednio postawiony pod pętlą taboret. Jeden z funkcjonariuszy zakłada skazanemu pętlę na obnażoną szyję, drugi zaś funkcjonariusz naciąga lekko sznur i związuje mocno na hak wbity w ścianę. Następnie szybkim ruchem usuwa z pod nóg skazańca taboret. Gdy ciało skazańca zawiśnie na szubienicy szybkim i energicznym ruchem należy skręcić głowę skazanego w stronę, w celu przerwania kręgów. Po 20 mniej więcej minutach skazańca należy zdjąć z pętli i po stwierdzeniu przez lekarza zgonu złożyć do trumny. Po wykonaniu wyroku sporządza się protokół, który podpisują prokurator, lekarz i naczelnik więzienia. Jeden egzemplarz załącza się do akt osobowych straconego więźnia.

Minister MBP Radkiewicz

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 21, oryginał, mps.

Nr 5

1946 wrzesień 26, Rzeszów - Protokół wykonania wyroku śmierci na Józefie Gajdzie[77]

Protokół wykonania wyroku śmierci

M.p. Rzeszów , dnia 26 IX 1946 r.

Prokurator Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie ppor. Stokłosa Marian[78]

Z-ca [dowódcy] plutonu egzekucyjnego Bizoń Sylwester[79]

Lekarz Matuszewski Jan[80]

w obecności naczelnika więzienia w Rzeszowie Kilińskiego Feliksa stwierdzają, że w dniu 26 IX 1946 o godz. 19¹⁵ został rozstrzelany Gajda Józef, s. Marcina skazany na karę śmierci wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie Nr R 716/46 z dnia 18 IX 1946 z art. 86 § 2 K.K.W.P. i art. 4 § 1 Dekr. z 13 VI 1946.

Zgon rozstrzelanego został przez lekarza stwierdzony.

Prokurator ppor. Stokłosa Marian a

Dowódca plut. egz. Bizoń Sylwester b

Lekarz Matuszewski Jan c

Naczelnik więzienia Kiliński Feliks d

Źródło: APR, zesp. Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. 100/46 (R. 716/46) (Akta sprawy p-ko Gajda Józef s. Marcina), k. 185, oryginał, mps.

Nr 6

1948 październik 11, Rzeszów – Prośba Tadeusza Pleśniaka[81] do Prezydenta RP o zamianę w drodze łaski kary śmierci na karę więzienia.

Pleśniak Tadeusz, syn Tomasza i Anny, ur. dnia

14 VII 1912 r.

Skazany wyrokiem Woj[skowego] Rej[onowego] Sądu w Rzeszowie z

dnia 8 IX 1948 r. za przest[ępstwo] z art. 86 K.K.W.P. i

art. 7 i 4 Dekretu z 13 VI 1946 r. na łączną karę

śmierci.

Ob. Prezydenta Rzeczypospolitej

w Warszawie – Belweder

Kancelaria Cywilna

Przez Rejonowy Sąd Wojskowy w Rzeszowie

Prośba

O zamianę w drodze łaski kary śmierci na karę więzienia.

Dostojny Obywatelu Prezydencie!

Wyrokiem Woj[skowego] Sądu Rej[onowego] w Rzeszowie skazany zostałem za przynależność do nielegalnej organizacji, pracę informacyjną w tejże organizacji oraz nielegalne posiadanie broni.

Jestem synem robotnika kolejowego. Lata dziecinne i młodzieńcze przechodziły w b. ciężkich warunkach materialnych, z sześciorga rodzeństwa zdołało utrzymać się przy życiu zaledwie nas dwoje. Z wielkim trudem i ze znacznym uszczerbkiem dla całej rodziny skończyłem w roku 1932 szkołę średnią, by później przez całych lat 7 być nadal ciężarem rodziny, w warunkach istniejących przed wojną [19]39 roku nie mogłem otrzymać żadnej pracy.

O własnych siłach – nieraz o chłodzie i głodzie – zdołałem ukończyć w późnym już wieku 2 lata studiów uniwersyteckich, które przerwała wojna 1939 roku.

Przeszedłem całą kampanię września [19]39 r., począwszy od granic zachodnich, skończywszy na obronie Modlina, walcząc do dnia 28 września 1939 roku. Po wydarciu się z rąk germańskiego najeźdźcy powróciłem do domu rodzinnego, by już wkrótce stanąć w szeregach walczących o wyzwolenie Ojczyzny.

Od roku 1941 byłem stale ścigany przez policyjne władze hitlerowskie, wiodłem więc przez lat 4 życie takie, błąkając się po cudzych progach i obcymi dachami, same koleje lęku ustawicznego, skrajnej nędzy i prymitywnych warunków higienicznych stały się udziałem mojej własnej, w r. 1940 założonej rodziny. Pierwsze moje dzieci wychowywały się w warunkach, nie dających się opisać warunkach materialnych, mieszkaniowych i tak przez długie 4 lata.

Poza pracą związaną z walką z okupantem, w którą włożyłem wszystko to, na co tylko stać mnie było, poświęcając nawet los i byt najbliższej rodziny – prowadziłem równocześnie w swojej okolicy, odległej o całe kilometry od ośrodków miejskich, tajne nauczanie na szczeblu szkoły średniej - by w ten sposób zapobiegać marnowaniu się polskiej młodzieży! Praca moja na tym polu wydała swój plon.

Okrutna ręka siepaczy hitlerowskich uderzyła moją rodzinę, gdy jedyna, pozostała z całego rodzeństwa siostra moja straciła w czasie jednej z pacyfikacji swego męża. I dziś prowadzi wdowi żywot z dwojgiem nieletnich dzieci.

W roku 1944 – gdy wojska niemieckie cofały się pod naporem Armii Radzieckiej – nawiązując kontakt i współpracę z przednimi oddziałami Wojsk Radzieckich, poszedłem do walki z odwiecznym naszym wrogiem.

W latach 1945 i 1946, w czasie, gdy ludzie niewyrobieni politycznie, nie orientujący się w nowej rzeczywistości nie mieli skrystalizowanego poglądu na bieg wydarzeń, zaangażowany zostałem do pracy organizacyjnej mającej na celu prace, związane z mającymi się odbyć i [u] nas wyborami do parlamentu. Praca organizacyjna miała podówczas iść torem działalności legalnego stronnictwa politycznego, jakim było PSL ze St[anisławem] Mikołajczykiem[82] na czele. Oczywiście, że wtedy człowiek nie wyrobiony politycznie nie mógł spodziewać się, iż kierownictwo PSL ma poza oficjalnymi hasłami – obce i szkodliwe dla Narodu Polskiego cele.

Zwycięstwo wyborcze Obozu Demokratycznego dało rzeczywisty obraz dążeń społeczeństwa i podkreśliło tę prawdę, że cały Naród kroczy zwarcie nową i raz wytyczoną drogą, zmierzającą do lepszego jutra. Dlatego też cały okres pracy organizacyjnej powyborczej siłą rzeczy winien stać się okresem likwidacyjnym, zmierzającym do całkowitego zaprzestania i ujawnienia dotychczasowej błędnej działalności.

Jeśli więc miałem jeszcze w okresie powyborczym, takie czy inne prace związane z organizacją, choć zredukowane do minimum, to tylko z tego względu, że mając moralne zobowiązanie wobec członków organizacji - dążyłem do tego, by doprowadzić wreszcie do całkowitej likwidacji organizacyjnej. I takaż właśnie decyzja zapadła na zebraniu organizacyjnym okręgu rzeszowskiego w czerwcu 1947 r. Chodziło o to, by nie tylko pojedyncze jednostki, ale też i całość organizacji - włączając w to oddziaływanie na sąsiadów organizacyjnych - znalazła wyjście z dotychczasowej, błędnej drogi.

Nie będąc żadnym politykiem, nie orientowałem się w całokształcie wynurzających się przejawów nowego życia w Polsce.

Wprawdzie później niż [u] innych nastąpił zwrot w mojej orientacji, później niż inni zrozumiałem, że organizacja, do której należałem, nie ma przecież żadnej racji bytu, że nie ma żadnego celu – ale w tym samym czasie rodziła się we mnie nowa świadomość, że stan zaistniały w nowej Polsce jest wynikiem dążeń całego Narodu i z tym stanem [z]godziłem się w zupełności.

Ale jeśli ludzie stojący na wysokim szczeblu politycznym – jak St[anisław] Mikołajczyk, Popiel[83] i inni, od których można żądać zdrowego rozsądku i zmysłu politycznego – popełniali tak wielkie błędy – to zdaję sobie sprawę z tego, że ja nie mający nigdy nic wspólnego z życiem politycznym, siłą rzeczy popełniłem w swym życiu dużą omyłkę i wielki błąd, i do tych win przyznaję się całkowicie.

Pragnąłbym tylko w wyznaniu swej winy zaznaczyć te momenty, które mogą rzucić inne światło na całą moją działalność. W całej swej pracy kierowałem się tym głębokim przeświadczeniem, że służę dla dobra Polski, bo tylko jej dobro przyświecało mi każdego dnia w mojej działalności.

Nigdy nie przypuszczałem, że znajdując się w szeregach organizacyjnych służę obcym i wrogim dla Polski czynnikom. Gdybym, bowiem był w pełni świadomy szkodliwości działalności organizacyjnej, to nigdy bym do tej pracy swej ręki nie przyłożył. Dziś wiem, że ponoszę dużą winę, popełnioną w całkowitym zaślepieniu.

Ponadto nie kierowałem się w swej pracy organizacyjnej żadną korzyścią materialną [i], aż do chwili swego aresztowania, żyłem w ciężkich warunkach materialnych, a wraz ze mną moja rodzina.

Majątku nie posiadam żadnego, całe dotychczasowe moje życie było jednym pasmem trudu, smutku i biedy.

Mam na swym utrzymaniu rodzinę, złożoną z matki staruszki, żony i czworga nieletnich dzieci (od 2-8 lat), które tak mało zaznały opieki ojcowskiej. Ponadto, mam siostrę wdowę z dwojgiem nieletnich dzieci.

Dostojny Obywatelu Prezydencie!

Proszę gorąco i usilnie, abyś raczył wziąć pod uwagę szczerą moją skruchę, szczere przyznanie się moje do winy, dotychczasową moją niekaralność, moją świadomość popełnionego błędu, mój stan rodzinny, oraz głos proszących Cię Obywatelu Prezydencie moich dzieci – i zamienił wymierzoną mi karę śmierci na karę więzienia.

Rzeszów, dnia 11 X 1948 [r.] Pleśniak Tadeusz

Więzienie Zamek

Źródło: APR, zesp. Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. 72/48 (Sr. 375/48) (Akta sprawy p-ko Pleśniak Tadeusz, s. Tomasza), k. 225-227, oryginał, rkps.

Nr 7

Po 8 maja 1946, Rzeszów – Pismo WSR w Rzeszowie do NSW z opinią składu sądzącego w sprawie przeciwko Józefowi Koszeli[84] i towarzyszom

Opinia Składu Sądzącego

Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie, dnia 8 maja 1946 r. R. 301/46 rozpatrzył sprawę Stęgi Bronisława[85], s. Franciszka, Koszeli Józefa, s. Szczepana i Ziemińskiego Kazimierza[86], s. Franciszka – oskarżonych o przestępstwo z art. 86 par. 2 KKWP. z art. 3 Dekretu z 16 XI 1945 r. z art. 1 KK i art. 9 Dekretu o Ochronie Państwa z 30 X 1944 r. oraz Woźniaka Józefa oskarżonego o przestępstwo z art. 148 par. 1, 247 KK.

Po przeprowadzeniu rozprawy wydany został wyrok skazujący odnośnie oskarżonego Stęgi Bronisława, s. Franciszka, Ziemińskiego Kazimierza, s. Franciszka, Koszeli Józefa, s. Szczepana, natomiast odnośnie Woźniaka Józefa, s. Jana, uniewinniający.

Oskarżeni Stęga Bronisław

Koszela Józef

Ziemiński Kazimierz skazani zostali za przestępstwa z art. 4 par. 1.a. Dekretu z 30 X 1944 r. 225 par. 1 KK z 1932 r. w związku z art. 9 Dekretu o Ochronie Państwa, art. 160 KK z 1932 r. ponadto oskarżony Stęga Bronisław za przestępstwo z art. 225 par. 1 KK z 1932 r. po zastosowaniu art. 32 par. 2 i art. 33 par. 1 i 2 KKWP na karę śmierci.

Odnośnie oskarżonych Sąd przedstawia opinię tej treści, że oskarżeni Koszela Józef, Ziemiński Kazimierz zasługują na ułaskawienie i zamianę kary śmierci na 10 (dziesięć) lat więzienia, albowiem jak wynika z treści przeprowadzonej rozprawy ujawnionych na niej materiałów dowodowych oskarżeni ci pozbawili życia z początkiem listopada 1945 r. w Krasnym jednego żołnierza sowieckiego, oddając do niego strzał względnie serję strzałów, z których dwa tylko ugodziły tego żołnierza, a jeden tylko z nich był śmiertelny. Trudno za tym ustalić, który z oskarżonych oddał ten śmiertelny strzał i, który oskarżony z oskarżonych stał się przyczyną śmierci danego żołnierza sowieckiego. – Oskarżony Stęga Bronisław, na ułaskawienie nie zasługuje. –

Przewodniczący Składu Sądzącego

(Mercik St. Mjr.)[87]

Źródło: APR, zesp. Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. R. 301/46 (Akta w sprawie p-ko Koszela Józef [i inni]), k. 171, oryginał, mps.

Nr 8

1946 maj 18, Krasne – Prośba Stanisławy Koszelowej do Prezydenta RP o zamianę kary śmierci dla Józefa Koszeli na karę więzienia

Do Obywatela Prezydenta Rzeczypospolitej Polski

w Warszawie

Obywatelu Prezydencie! Mąż mój, Koszela Józef, skazany został wyrokiem Sądu Wojskowego z dnia 8 V 1946 r. na karę śmierci.

Obywatelu Prezydencie! Ja, żona skazanego, Koszela Stanisława, proszę usilnie o łaskę dla mego męża i darowanie mu życia.

Czyn karygodny popełnił mąż mój jedynie przez to, iż został wciągnięty przez złych ludzi do popełnienia przestępstwa, które tylko polegało na tym, że oddał strzał, od którego nikt śmierci nie poniósł.

Maż mój należał do organizacji AK tylko podczas okupacji niemieckiej, po wkroczeniu zaś wojsk sowieckich z organizacją tą zerwał, co zostało stwierdzone na rozprawie sądowej. Nadto, pomagał on Armii Czerwonej przy zdobywaniu czołgów na Niemcach walcząc razem z jej wojskami. Podczas okupacji niemieckiej starał się na każdym kroku gnębić wroga, czego najlepszym dowodem jest fakt, że brał udział w unieszkodliwieniu 2 gestapowców, którzy byli postrachem całej okolicy Rzeszowa.

Obywatele Prezydencie! Jestem głęboko przekonana, że mąż mój nie jest zepsutym człowiekiem i będzie jeszcze dobrym obywatelem naszej demokratycznej Ojczyzny.

Z powyższych względów oraz ze względu na to, iż mąż mój pozostawił mi kilkuletnie dziecko, którego życie nosiłoby hańbiące piętno skazanego na śmierć ojca, proszę gorąco Ob. Prezydenta o ułaskawienie męża zamieniając mu karę śmierci na więzienie.

Krasne, dnia 18 V 1946 [r.].

Ze strony tut. Gromady stwierdza się, że Koszela Józef przez cały czas pobytu w tut. Gromadzie zachowywał się, aż do czasu popełnienia karygodnego czynu, nienagannie.

Krasne, 18 V 1946 r.

Sołtys gromady Krasne a

Źródło: APR, zesp. Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. R. 301/46 (Akta w sprawie p-ko Koszela Józef [i inni]), k. 173-174, oryginał, rkps.

Nr 9

1946 maj 29, Warszawa – Decyzja Prezydenta KRN wobec skazanych na karę śmierci

Decyzja Prezydenta Krajowej Rady Narodowej.

W stosunku do skazanych: 1) Stęgi Bronisława i

2) Koszeli Józefa

z prawa łaski nie skorzystam.

Skaz.[anemu] Ziemińskiemu Kazimierzowi – ze względu na młody wiek zamienić karę śmierci na 15 lat więzienia z pozbawieniem praw na lat 5.

Bolesław Bierut a

29 V 1946

Ref. ppłk J. Szcz.

Wpł[ynęło] do NSW

3 VI 1946 godz 13^{00 b}

Źródło: APR, zesp. Sądy Wojskowe Województwa Rzeszowskiego, sygn. R. 301/46 (Akta w sprawie p-ko Koszela Józef [i inni]), k. 181, oryginał, rkps.

[1] O założeniach programu szerzej zob. Osoby skazane na karę śmierci przez wojskowe sądy rejonowe w latach 1946-1955, Warszawa 2001, mps.

[2] Zob. aneks, dok. nr 1.

[3] Najczęściej na podstawie amnestii z 22 II 1947 r.

[4] W księgach cmentarnych brak jest jakichkolwiek informacji na temat zwłok z więzienia lub Urzędu Bezpieczeństwa w Rzeszowie. W księgach cmentarnych z Przemyśla zostało zarejestrowanych kilka pochówków zwłok osób przywiezionych z więzienia. Daty wpisów pokrywają się z czasem wykonania wyroków na osobach skazanych za działalność w Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów-Ukraińskiej Powstańczej Armii (OUN-UPA). W tym wypadku brak jest jednak szczegółowych informacji, które pozwoliłyby na lokalizację mogił. Autorom udało się jedynie ustalić miejsca pochówku Jana Prędkiewicza i Jana Wawry (cmentarz Pobitno w Rzeszowie). Archiwum Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Rzeszowie, Księga cmentarna Cmentarza Pobitno, t. IV a, lp. 268/1948.

[5] J. Muszyński, Zasady ustrojowe sądownictwa wojskowego i prokuratury wojskowej w Polsce Ludowej, Warszawa 1964; J. Polan-Haraschin, Organizacja sądownictwa i prokuratur wojskowych w Wojsku Polskim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 1961, t. XXI. Julian Polan-Haraschin, ur. 1 IV 1912 r. Sędzia WSO nr 5 w Krakowie (grudzień 1945 r. – luty 1946 r.); sędzia WSR w Krakowie (luty 1946 r.- 20 IX 1946 r.); zastępca szefa WSR w Krakowie (20 IX 1946 r. – 2 III 1951 r.). W 1951 r. zwolniony ze względów politycznych i przeniesiony do rezerwy.

[6] „My sędziowie nie od Boga”. Z dziejów sądownictwa wojskowego PRL 1944 - 1956 . Materiały i dokumenty, oprac. J. Poksiński, Warszawa 1996; J. Poksiński, Sędziowie wojskowi w latach 1944-1956. Próba zarysowania problemu, „Niepodległość i Pamięć”, Warszawa 1997, nr 1; idem, Tatar-Utnik-Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949-1956, Warszawa 1992; idem, Spisek w wojsku. „Victis honos”, Warszawa 1994; K. Szwagrzyk, Struktura i dokumentacja komunistycznego aparatu represji (prokuratura i sądownictwo wojskowe oraz powszechne, więziennictwo). Krytyka źródeł, [w:] Osoby skazane na karę śmierci przez Wojskowe Sądy Rejonowe w latach 1946-1955, Warszawa 2001, mps; A. Rzepliński, Przystosowanie ustroju sądownictwa dla potrzeb państwa totalitarnego w Polsce w latach 1944-1956, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce w latach 1944-1956, pod red. W. Kuleszy i A. Rzeplińskiego, Warszawa 2000; idem, Sądownictwo w PRL, Londyn 1990; K. Szwagrzyk, Winni? - Niewinni? Dolnośląskie podziemie niepodległościowe (1945-1956) w świetle dokumentów sądowych, Wrocław 1999; idem, Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955, Warszawa 2000; idem, Straceni na Dolnym Śląsku (1945- 1956), Wrocław-Rzeszów 2002; Skazani na śmierć przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu 1946 – 1955, pod red K. Szwagrzyka, Wrocław 2002; R. Ostafiński-Bodler, Sądownictwo wojskowe 1944-1969, [w:] Sądy wojskowe w Polskich Siłach Zbrojnych i ich kompetencje w sprawach karnych w latach 1914-2002, Toruń 2002; B. Łukaszewicz, Wojskowy Sąd Rejonowy w Olsztynie 1946-1955, Olsztyn 2000.

[7] Z. Ziemba, Prawo przeciwko społeczeństwu, Warszawa 1997; idem, Prawo karne Polski Ludowej 1944- 1956, [w:] Stalinizm, pod red. J. Kurczewskiego, Warszawa 1989; A. Lityński, O prawie i sądach w początkach Polski Ludowej, Białystok 1999; idem, Na drodze ku nowej procedurze w postępowaniu przygotowawczym w latach 1943- 1950, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce w latach 1944-1956, pod red. A. Rzeplińskiego i W. Kuleszy, Warszawa 2000.

[8] J. Borowiec, Skazani na śmierć w latach 1946-1955 (zarys problemu w świetle akt WPR w Rzeszowie), „Prace Historyczno-Archiwalne”, Rzeszów 1995 t. I; idem, Metody śledcze stosowane podczas przesłuchań przez pracowników Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (na podstawie akt Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie 1946-1955), „Studia Rzeszowskie” 1995, t. II; idem, Ukraińcy skazani na śmierć przez Wojskowy Sąd Grupy Operacyjnej „Wisła” w 1947 r., ibidem 1995, t. I; idem, Wojskowa Prokuratura sądów doraźnych w województwie rzeszowskim maj-czerwiec 1946, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956, Warszawa 2000; idem, Artykuł 86 Kodeksu Karnego Wojska Polskiego. Teoria i praktyka w orzecznictwie Wojskowego Sądu Rejonowego w Rzeszowie w latach 1946-1954, „Studia Rzeszowskie” 2002, t. VIII; K. Winiarski, Wojskowa Prokuratura Wojskowa w Rzeszowie 1946-1955 (Struktura organizacyjna i obsada personalna), ibidem 1995, t. I; M.E. Ożóg, Lista straconych i zmarłych w więzieniu na Zamku w Rzeszowie (sierpień 1944-grudzień 1956), ibidem; K. Szwagrzyk, Sylwetki wybranych sędziów i prokuratorów wojskowych Rzeszowszczyzny lat 1944-1955, ibidem 2002, t. IX.

[9] J. Borowiec, Stęga Bronisław, Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny, t. I, (dalej: Konspiracja i opór..., t. I), Kraków-Warszawa-Wrocław 2002; J. Draus, Garbacki Edward, ibidem; idem, Więcław Ludwik, ibidem; idem, Więcław Ludwik, „Studia Rzeszowskie” 1995, t. II; M. Krzysztofiński, Głowacki Dominik, ibidem, 2002, t. IX; Z. Nawrocki, Toth Jan, Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych, t. VII (dalej: Małopolski słownik...), Kraków 2001; idem, Toth Jan, Konspiracja i opór..., t. I; G. Ostasz, Gajda Józef, Małopolski słownik..., t. IV, Kraków 1999; idem, Huczek Jan, ibidem, t. VI, Kraków 2000; idem, Krzywonos Józef, ibidem, t. III, Kraków 1998; idem, Tomaszewski Eugeniusz, ibidem; idem, Krzywonos Józef, ibidem; idem, Litwin Franciszek, ibidem, t. VII; idem, Pleśniak Tadeusz, ibidem, t. II, Kraków 1997; idem, Rząsa Leopold, idem, t. IV; idem, Stęga Bronisław, ibidem, t. III; idem, Wohański Adam, ibidem, t. IV; idem, Zygo Michał Jan, ibidem, t. III; idem, Gajda Józef, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 1997, nr 10; idem, Huczek Jan, ibidem, 2001, nr 15; idem, Leopold Rząsa, ibidem, 1995, nr 7; idem, Litwin Franciszek, ibidem, 2000, nr 14; idem, Leopold Rząsa, „Jednodniówka Rzeszowskiego Oddziału Zrzeszenia WiN” 1997, nr 2; idem, Michał Zygo, ibidem; idem, Tadeusz Pleśniak, ibidem; J. Rudak, Przywódcy WiN-u (5), Władysław Koba, „Orzeł Biały” 1992, nr 2; R. Witalec, Huczek Jan, Konspiracja i opór..., t. I; W. Polek, Rząsa Leopold, „Studia Rzeszowskie” 1995, t. II; A. Zagórski, Bartuś Julian, Małopolski słownik..., t. I, Kraków 1997; idem, Koba Władysław, ibidem; Woźniak Piotr, ibidem; idem, Bartuś Julian, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 1995, nr 6; idem, Władysław Antoni Koba, ibidem; idem, Przywódcy WiN-u. Julian Bartuś (1922-1962), „Orzeł Biały” 1994, nr 12.

[10] J. Husar, Władysław Antoni Koba. Przyczynek do dziejów Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Polsce Południowo-Wschodniej w latach 1945-1947, Przemyśl 2001.

[11] W. Matias, Moja działalność w Armii Krajowej, cz. I, „Jarosławski Kwartalnik Armii Krajowej” 1999, nr 37; cz. II, ibidem, nr 38; L. Reichel, W blaskach idei, Jarosław 1996; P. Woźniak, Zapluty karzeł reakcji, Paryż 1983.

[12] Szerzej zob: R. Ostafiński-Bodler, op. cit., s. 215 i nast.

[13] Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: Dz. U. RP), 1944, nr 6, poz. 27.

[14] Dz. U. RP, 1944, nr 6, poz. 29.

[15] Ibidem.

[16] A. Lityński, O prawie i sądach..., s. 83.

[17] Dz. U. RP, 1944, nr 10, poz. 51.

[18] Dz. U. RP, 1945, nr 53, poz. 300.

[19] Dz. U. RP, 1946, nr 30, poz. 192.

[20] Dz. U. RP, 1949, nr 55, poz. 437.

[21] Dz.U. RP, 1944, nr 6, poz. 29.

[22] „Naczelny Dowódca określa, przy jakich jednostkach (formacjach) wojskowych poza armiami, okręgami, admiralicjami, korpusami i dywizjami tworzy się wojskowe sądy danych jednostek”. Ibidem. Zob. też: A. Rzepliński, Przystosowanie ustroju sądownictwa dla potrzeb państwa totalitarnego..., s. 19.

[23] M. Zaborski, Oni skazywali na śmierć. Szkolenie sędziów wojskowych w Polsce w latach 1944- 1956, [ w:] Oblicze systemu komunistycznego. U źródeł zła, Warszawa 1997, s. 142-145.

[24] Archiwum Wojsk Lądowych (dalej: AWL), WSR Rzeszów, sygn. 4146/17, Protokół poinspekcyjny Departamentu Służby Sprawiedliwości MON z przeprowadzonej kontroli w dniach 19 IX do 26 IX 1951 r., k. 82.

[25] AWL, WSR Rzeszów, sygn. 4136/4, Sprawozdanie Departamentu Służby Sprawiedliwości MON z przeprowadzonej inspekcji w dniach od 8 III do 11 III 1949, k. 20.

[26] T. Biedroń, Represje wobec działaczy obozu narodowego, „Studia Rzeszowskie”, 1999, t. VI, s. 105.

[27] J. Muszyński, op. cit., s. 112.

[28] AWL, WSR Rzeszów, sygn. 4146/4, Zarządzenie organizacyjne Szefa Zarządu Sądownictwa Wojskowego nr 04/54 dotyczące wykonania rozkazu organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej, 18 V 1954 r., k. 6.

[29] Dz.U. PRL, 1955, nr 15, poz. 83.

[30] Polska 1944-1991, zebrał i oprac. A. Kochański, „Informator Historyczny”, Warszawa 1996, T. 1, s. 125.

[31] Dz. U. RP., 1939, nr 8, poz. 44.

[32] Centralne Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, MBP, sygn. 617, Okólnik nr 31 MBP o zakresie współpracy organów bezpieczeństwa publicznego z prokuraturą wojskową, 2 XI 1945 r., k. 41-42.

[33] Dokumenty. Komisja do badania odpowiedzialności za łamanie praworządności w sądownictwie wojskowym, oprac. M. Szerer, Gdańsk 1981, s. 9.

[34]„My sędziowie nie od Boga”..., s. 175.

[35] AWL, WSR Rzeszów, sygn. 4131/2, Okólnik nr 26 Departamentu Służby Sprawiedliwości MON – Uniewinniające wyroki - Sprawy przeciwko działaczom politycznym partii, 30 X 1946 r., k. 118.

[36] AWL, WSR Rzeszów, 4132/2, Okólnik nr 14 DSS w sprawie o ułaskawienie osób skazanych przez sądy wojskowe z 5 VI 1946 r., k. 77.

[37] Przykłady prośb o ułaskawienie zawiera aneks, dok. dok. nr 6 i 8. Opinia składu sądzącego – zob. aneks, dok. nr 7.

[38] M. Turlejska, Te pokolenia żałobami czarne. Skazani na śmierć i ich sędziowie, Warszawa 1990, s. 105.

[39] W. Lechnio, Wnioski o ułaskawienie z lat 1953-1956 w zespole akt Kancelarii Rady Państwa przechowywanych w Archiwum Akt Nowych [w:] „Teki archiwalne”, Warszawa 1996, T. 1/23, s. 49.

[40] F. Franus, Moje wspomnienia z pobytu w więzieniu w czasach PRL w okresie od 03.06.1949 r. do 03.06.1955 r., „Jarosławski Kwartalnik Armii Krajowej” 1998, nr 34, s. 20.

[41] Zob. aneks, dok. dok. nr 3-4.

[42] Cyt. za: E. Winiarski, Cela śmierci na rzeszowskim Zamku, „Studia Rzeszowskie” 1995, t. II, s. 280.

[43] Adam Zastawny, ps. „Adam”, „Tarczyński”, „Wojciech”, ur. 15 XII 1914 r. w Jarosławiu. Żołnierz AK, działacz WiN. Kierownik Rady WiN w Jarosławiu; kurier poczty i prasy konspiracyjnej. Aresztowany 27 IX 1948 r. w Żarach. Skazany wyrokiem WSR w Rzeszowie (9 IX 1949 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Decyzją prezydenta karę zamieniono na dożywotnie więzienie. Zwolniony 31 VII 1956 r.

a W oryginale tu i dalej W.iN.

[44] Art. 86 KKWP: „§ 1. Kto usiłuje przemocą usunąć ustanowione organa władzy zwierzchniej Narodu albo zagarnąć ich władzę, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci. § 2. Kto usiłuje przemocą zmienić ustrój Państwa Polskiego, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 albo karze śmierci”. Dz. U. RP, 1944, nr 6, poz. 27.

[45] Jan Prędkiewicz, ps. „Mirski” (1887-1948), ur. w Samborze. Żołnierz AK. Szef wywiadu WiN w powiecie Jarosław, członek BW. Aresztowany 3 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony na Zamku w Rzeszowie 27 IX 1948 r.

[46] Jan Wawro, ps. „Szczerbiec” (1901-1948), ur. w Szówsku, pow. Jarosław. Działacz WiN, był informatorem z terenu PUBP i PPR (pracownik PUBP członek Delegatury Komisji Specjalnej i Egzekutywy KP PPR). Aresztowany 3 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony na Zamku w Rzeszowie 27 IX 1948 r.

[47] Właściwie Rudolf Eichler, ps. „Orzeł”, ur. 27 X 1895 r. w Baligrodzie. Referent w Referacie Wojskowym Starostwa Powiatowego w Jarosławiu. Działacz WiN w Jarosławiu i Wrocławiu; informator wywiadu. Aresztowany 1 XI 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie na karę więzienia.

[48] Leon Wardyga, ps. „Zagórski”, „Bolesta”, ur. 19 VI 1913 r. w Wielkich Oczach, pow. Lubaczów. Żołnierz AK; działacz WiN Jarosław. Informował o nastrojach społeczeństwa i zbierał datki na fundusz WiN. Aresztowany 4 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 12 lat więzienia.

[49] Stanisław Piotrowski, ps. „Korwin”, ur. 1 XII 1885 r. w Stebniku, pow. Drohobycz; Sędzia Sądu Okręgowego w Przemyślu; p.o. notariusza w Jarosławiu. Członek BW w powiecie Jarosław; informator w dziedzinie sądownictwa. Aresztowany 23 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 7 lat więzienia.

[50] Eugeniusz Wieczorkiewicz, działacz WiN na terenie powiatu Jarosław.

[51] Art. 7 MKK: „Kto, działając na szkodę Państwa Polskiego, gromadzi lub przekazuje wiadomości, dokumenty albo inne przedmioty stanowiące tajemnicę państwową lub wojskową, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 lub dożywotnio albo karze śmierci”. Dz. U. RP, 1946, nr 30, poz. 192.

[52] Michał Czarnecki, ps. „Kornak” vel „Kornad”, ur. 2 VI 1893 r. w Rudołowicach, pow. Jarosław. Funkcjonariusz MO w Jarosławiu i Rzeszowie. Informator wywiadu WiN. Aresztowany 9 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę dożywotniego więzienia.

[53] Józef Plęs, ur. w 1911 r. w Muninie, pow. Jarosław. Komendant powiatowy ORMO, członek egzekutywy PPR. Informator WiN. Aresztowany 19 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 13 lat więzienia.

[54] Art. 6 MKK: „Obywatel polski, który w związku z działalnością na szkodę Państwa Polskiego przyjmuje od osoby działającej w interesie obcego rządu lub obcej organizacji dla siebie albo innej osoby korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, bądź takiej korzyści żąda, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 lub dożywotnio albo karze śmierci”. Dz. U. RP, 1946, nr 30, poz. 192.

[55] Kazimierz Jasiewicz, ur. 7 III 1905 r. w Tuczempach, pow. Jarosław. W l. 1946-1947 udzielał pomocy finansowej organizacji WiN w Jarosławiu. Aresztowany 22 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 5 lat więzienia.

[56] Jan Niemiec, ur. 16 XII 1901 r. w Kruhelu Pawłosiowskim, pow. Jarosław. W l. 1946-1947 udzielał pomocy finansowej organizacji WiN na terenie pow. Jarosław. Aresztowany 21 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 5 lat więzienia.

[57] Art. 259 KK: „Kto zabiera innej osobie cudze mienie ruchome w celu przywłaszczenia, używając przemocy albo grożąc użyciem natychmiastowego gwałtu na osobie albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności, podlega karze więzienia”.

[58] Art. 4 MKK: „§ 1. Kto bez zezwolenia wyrabia, gromadzi lub przechowuje broń palną, amunicję materiały lub przyrządy wybuchowe albo inne przedmioty mogące sprowadzić niebezpieczeństwo powszechne, podlega karze więzienia na czas nie krótszy od lat 5 lub dożywotnio albo karze śmierci. § 2. W przypadkach mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo nawet od kary uwolnić”. Dz. U. RP, 1946, nr 30, poz. 192.

[59] Władysław Partyka, ur. 9 V 1925 r. Funkcjonariusz PUBP w Jarosławiu (15 III 1946 – 30 XI 1948).

[60] Zdzisław Serafin, ur. 3 II 1928 r. Funkcjonariusz PUBP w Jarosławiu (1 X 1947 – 25 IV 1949 i 15 XI 1952 – 31 V 1955).

[61] Marian Jagiełło, ur. 24 VI 1926 r. w Budach Brodzkich, pow. Starachowice. Oficer śledczy PUBP w Jarosławiu (16 V 1947 – 31 XII 1947 i 1 VI 1948 – 28 II 1950).

[62] Edward Ochab (1906-1989), działacz komunistyczny; III-X 1956 r. I sekr. KC PZPR.

[63] Józef Cyrankiewicz (1911-1989), działacz socjalistyczny i komunistyczny; 1947-1952 i 1954-1970 premier.

[64] Stefan Mossor, Stanisław Tatar, Jerzy Kirchmayer – oficerowie Wojska Polskiego aresztowani w 1951 r. i oskarżeni o utworzenie w wojsku organizacji konspiracyjnej „spisku w wojsku”. Skazani na kary dożywotniego więzienia (Mossor, Tatar) i więzienia. Zwolnieni w 1956 r.

[65] Zygmunt Krzyżanowski, ur. 23 XII 1909 r. w Warszawie. Funkcjonariusz referatu śledczego KP MO w Jarosławiu, informator wywiadu WiN (1947 r.). Aresztowany 10 X 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (22 VI 1948 r.) na karę 10 lat więzienia.

[66] Właściwie Julian Bartuś, ps. „Romański” (1922-1962), ur. w Ubieszynie. Żołnierz AK, działacz WiN. Kierownik Rady WiN Przeworsk, od 1946 r. w Wydziale WiN Kraków. Aresztowany 15 XI 1947 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (14 IX 1948 r.) na karę śmierci. Ułaskawiony przez prezydenta – karę zamieniono na dożywotnie więzienie. Zwolniony 25 VII 1956 r.

[67] Mieczysław Słowik, sędzia WSR w Rzeszowie (1949 r.).

[68] Franciszek Górski, informator wywiadu WiN na terenie powiatu Jarosław (1946 r.). Skazany przez WSR w Rzeszowie (30 III 1949 r.) na karę śmierci. Ułaskawiony przez prezydenta – karę zamieniono na dożywotnie więzienie. Zwolniony 16 II 1956 r.

[69] Wacław Pietroń (1910-1962), ur. w Wandalinie, pow. Puławy. Szef WSR w Rzeszowie (grudzień 1947-luty 1952).

[70] Właściwie Emanuel Weinberg, obrońca w procesach przed WSR w Rzeszowie.

[71] Czesław Kaczmarek (1895-1963), od 1938 r. biskup ordynariusz kielecki. Aresztowany w 1951 r. Sądzony w procesie pokazowym we wrześniu 1953 r.. Skazany na 12 lat więzienia. Zwolniony w 1957 r.

[72] Stefan Stępień, ur. 18 VII 1925 r. Śledczy PUBP w Jarosławiu (19 XII 1947 – 31 VII 1949).

[73] Stanisław Dereń, ur. 1 V 1931 r. Funkcjonariusz PUBP w Jarosławiu (6 IX 1948 – 28 II 1950).

[74] Kazimierz Napora, podprokurator WPR w Rzeszowie (1948-1949).

[75] Marcin Miąsik, obrońca w procesach przed WSR w Rzeszowie.

[76] Zygmunt Panas, asesor WSR w Rzeszowie (1946-1947); sędzia WSR w Rzeszowie (1949-1953).

[77] Józef Gajda, ps. „Zawisza” (1900-1946), ur. w Rozwadowie. Żołnierz NOW i AK w powiecie Nisko. Członek oddziału NOW, Tadeusza Gajdy, ps. „Tarzan” (syna). Aresztowany 8 VIII 1946 r. w Mielcu. Skazany w trybie doraźnym przez WSR w Rzeszowie (18 IX 1946 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony 26 IX 1946 r. na Zamku w Rzeszowie.

[78] Marian Stokłosa, ur. we Lwowie. Wiceprokurator Sądu Doraźnego w Rzeszowie (maj-czerwiec 1946); podprokurator WPR w Rzeszowie (czerwiec 1946-1949).

[79] W tekście Bizonia Sylwestra. Sylwester Bizoń, ur. 28 VIII 1920 r. w Gnojnicy, pow. Dębica. Naczelnik aresztu WUBP w Rzeszowie (29 III 1946-8 VII 1947).

[80] W tekście Matuszewskiego Jana. Jan Matuszewski, ur. 23 V 1894 r. w Horodence. Lekarz w więzieniu na Zamku w Rzeszowie (1 IX 1946-1 IX 1948).

a Obok nieczytelny podpis odręczny.

b Obok nieczytelny podpis odręczny.

c Obok nieczytelny podpis odręczny.

d Obok nieczytelny podpis odręczny oraz pieczęć okrągła ze znakiem orła i napisem „Wojsko Polskie. Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Rzeszowie”.

[81] Tadeusz Pleśniak, ps. „Gad”, „Żbik”, „Hanka”, „Zośka” (1912-1949), ur. w Rudniku nad Sanem. Żołnierz AK w powiecie Jarosław. Działacz „NIE”, DSZ i WiN. Kierownik Wydziału Propagandy Okręgu WiN w Rzeszowie; zastępca prezesa Okręgu. Aresztowany 16 XII 1947 r. w Kłodzku. Skazany przez WSR w Rzeszowie (8 IX 1948 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony 17 I 1949 r. na Zamku w Rzeszowie.

[82] Stanisław Mikołajczyk (1901-1966), działacz ludowy. Premier rządu na wychodźstwie (1943-1944). Wicepremier TRJN (1945-1947). Prezes PSL (1945-1947).

[83] Karol Popiel (1887-1977), prezes SP (1945-1946).

[84] Józef Koszela, ps. „Sowa” (1909-1946), ur. w Krasnem, pow. Rzeszów. Żołnierz AK w powiecie Rzeszów. Aresztowany 14 XII 1945 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (8 V 1946 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony 17 VI 1946 r. w Rzeszowie.

[85] Bronisław Stęga, ps. „Kolejarz” (1919-1946), ur. w Krasnem, pow. Rzeszów. Żołnierz AK w powiecie Rzeszów. Aresztowany 7 II 1946 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (8 V 1946 r.) na karę śmierci, utratę praw na zawsze i przepadek mienia. Stracony 17 VI 1946 r. w Rzeszowie.

[86] Kazimierz Ziemiński, ps. Karnawek”, ur. 26 VI 1926 r. w Krasnem, pow. Rzeszów. Żołnierz AK w powiecie Rzeszów. Aresztowany 14 XII 1945 r. Skazany przez WSR w Rzeszowie (8 V 1946 r.) na karę śmierci. Decyzją Prezydenta KRN karę – ze względu na młody wiek – zamieniono na 15 lat więzienia. Zwolniony po 30 XI 1954 r.

[87] Stanisław Mercik (1900-1981), ur. w Stryju. Szef WSG w Rzeszowie (czerwiec 1945-luty 1946), a następnie WSR w Rzeszowie (luty 1946-luty 1948).

a Obok nieczytelny podpis odręczny.

a Podpis odręczny.

b Obok nieczytelny podpis odręczny.

Liga Świata

Szukaj na tym blogu

Z archiwum IPN: Skazani na Karę Śmierci przez WSR

Wykaz skrótów

Aneks

Indeks osobowy

III. Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie – biogramy

IGIELSKI WŁADYSŁAW

IWANEJKO BOGUMIŁ

JABŁOŃSKI WŁADYSŁAW

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

JAROSZ STANISŁAW

KASZOWSKI EUGENIUSZ

Funkcjonariusze/prokuratorzy: brak danych.

KISIELEWSKI STANISŁAW

KLIMEK BENEDYKT

Skazany przez sąd w składzie: brak danych.

Prokurator: brak danych.

KLIN KAROL

KOBA WŁADYSŁAW

Prokurator: Barski Filip.

KOCYŁOWSKI KAZIMIERZ

Aneks

Nr 2

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 15, oryginał, mps.

Nr 3

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 26, oryginał, mps.

Nr 4

Źródło: AAN, Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego – Departament Więziennictwa, sygn. 1/36 (Raporty specjalne. Okólniki w sprawie wykonywań wyroków śmierci 1945 – 1946), k. 21, oryginał, mps.

Nr 5

Nr 6

d Obok nieczytelny podpis odręczny oraz pieczęć okrągła ze znakiem orła i napisem „Wojsko Polskie. Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Rzeszowie”.